चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 20 डिसेंबर 2023

• लोकसभा निवडणुका जवळ आल्या असून सत्ताधारी आणि विरोधकांनी मोर्चेबांधणीला सुरुवात केली आहे. जागा वाटपासह खासदारांच्या पाच वर्षांतील कामकाजाचा आढावा घेतला जात आहे. तसंच नव्याने उमेदवारी देण्याकरताही चाचपणी सुरू आहे. या दरम्यान, भाजपानेही आता एक सर्वेक्षण सुरू केले आहे. यानुसार ते खासदारांच्या कामकाजाबाबत मतदारांकडूनच माहिती घेत आहेत.
• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी मंगळवारी जन मन सर्वेक्षण सुरू केले. नमो अॅपवर हे सर्वेक्षण सुरू करण्यात आलं असून या माध्यमातून खासदारांच्या कामगिरीबद्दल लोकांची मते जाणून घेण्यात येणार आहेत. खासदारांनी केलेली विकासकामे, केंद्रीय योजना याचा आढावाही या माध्यमातून घेतला जात आहे.
• ‘जन मन सर्वेक्षणानुसार लोकांचा प्रतिसाद जाणून घेण्यात येत आहे. तसंच, लोकांच्या प्रश्नांमध्ये केंद्रीय स्तरावरील विकास आणि मतदारसंघाशी संबंधित तपशील यांचा समावेश या सर्वेक्षणात असल्याची माहिती भाजपाच्या सूत्रांनी दिली असल्याचे वृत्त सीएनएनने दिले आहे.
• भाजपच्या सूत्रांनी सांगितले की हे एक अभिनव सर्वेक्षण आहे. ज्याचा उद्देश ‘जन मन’ जाणून घेण्याचा आहे. गेमिफाइड इंटरफेसद्वारे नागरिकांच्या मनात काय आहे हे जाणून घेण्याचा हा प्रयत्न आहे.

• संसदेच्या हिवाळी अधिवेशनात पहिल्यांदाच मोठ्या संख्येने खासदारांचे निलंबन करण्यात आले आहे. कथितरित्या आक्षेपार्ह वर्तन केल्याचा ठपका ठेवून मंगळवारी लोकसभेतून आणखी ४९ खासदारांचे निलंबन केल्यामुळे दोन्ही सभागृहातील एकूण निलंबित खासदारांची संख्या १४१ वर पोहोचली आहे. मंगळवारी निलंबित केलेल्या नेत्यांमध्ये काँग्रेसचे ज्येष्ठ नेते शशी थरूर, मनिष तिवारी आणि कार्ती चिदंबरम अशा नेत्यांचा सहभाग आहे.
• मागच्या आठवड्यापासून खासदारांचे निलंबन करण्याचे चक्र सुरू झाल्यानंतर आता लोकसभा आणि राज्यसभेतील विरोधकांची संख्या कमालीने घटली आहे. दोन्ही सभागृहात विरोधकांचे किती खासदार उरले आहेत. त्यावर टाकलेली ही नजर.

लोकसभेत किती खासदार उरले?

• लोकसभेतील एकूण खासदारांची संख्या ५४३ एवढी आहे. त्यापैकी विविध कारणांमुळे २१ जागा रिकाम्या आहेत. त्यामुळे सध्या लोकसभेचे एकूण संख्याबळ ५२२ एवढे आहे. भाजपा आणि सहकारी पक्षांचे मिळून ३२३ खासदार सभागृहात आहेत. तर विरोधी पक्षांचे १४२ खासदार आहेत. मागच्या आठवड्यात पहिल्यांदा १३ त्यानंतर या आठवड्यात सोमवारी ३३ आणि मंगळवारी ४९ खासदारांना निलंबित करण्यात आले. यामुळे लोकसभेतील निलंबित खासदारांची संख्या ९५ एवढी झाली आहे.
• लोकसभेत आक्षेपार्ह वर्तन केल्याप्रकरणी विरोधकांमधील जवळपास दोन तृतीयांश खासदारांना सभागृहातून निलंबित करण्यात आले आहे. त्यामुळे सभागृहात आता केवळ ४७ खासदार उरले आहेत.

राज्यसभेत किती खासदार उरले?

• राज्यसभेचे एकूण संख्याबळ २५० इतके आहे. मात्र काही जागा रिकाम्या असल्यामुळे सध्या राज्यसभेत २३८ खासदार आहेत. त्यापैकी ९३ खासदार एकट्या भाजपाचे आहेत. निलंबनाच्या कारवाईत विरोधकांच्या ४६ खासदारांचे निलंबन करण्यात आले आहे. उर्वरित हिवाळी अधिवेशनासाठी या खासदारांचे निलंबन करण्यात आले आहे. त्यामुळे सध्या राज्यसभेत विरोधकांचे १०० हून कमी खासदार उरले आहेत. राज्यसभेतून विरोधी पक्षांच्या खासदारांचे निलंबन झाल्यानंतर संसदेच्या आवारात खासदारांनी निषेध आंदोलन केले.

• जागतिक आरोग्य संघटनेने करोना विषाणूच्या जेएन.१ या नव्या उपप्रकाराचे ‘व्हेरिएंट ऑफ इंटरेस्ट’ या गटात वर्गीकरण केले आहे. मात्र हा विषाणू लोकांच्या आरोग्यासाठी फार जोखीम निर्माण करणारा नाही, असेही त्यांनी स्पष्ट केले आहे. आतापर्यंत उपलब्ध झालेल्या पुराव्यानुसार, जेएन.१ आरोग्यासाठी फार धोकादायक नाही. सध्या अस्तित्वात असलेल्या लशी या विषाणूचा प्रतिकार करत असून रुग्णांना आरोग्याच्या धोक्यापासून वाचवत आहेत, असे निवेदन जागतिक आरोग्य संघटनेने दिले आहे. याआधी जेएन.१ विषाणूचा मूळ वंश बीए.२.८६ ला ही ‘व्हेरिएंट ऑफ इंटरेस्ट’ या गटात टाकण्यात आले होते.

व्हेरिएंट ऑफ इंटरेस्ट म्हणजे काय?

• जागतिक आरोग्य संघटनेकडून करोना विषाणूच्या सर्व प्रकारांना व्हेरिएंट ऑफ इंटरेस्ट, व्हेरिएंट ऑफ कंसर्न आणि व्हेरिएंट अंडर मॉनिटरिंग या तीन श्रेणीत वर्गीकरण केले आहे. जेव्हा एखादा विषाणूचा प्रकार अतिवेगाने अनेक देशांमध्ये पसरत असतो आणि त्या विषाणूचे त्याच्या मूळ प्रकाराहून अधिक वेगळी रुपे आढळून येतात. तेव्हा त्या विषाणूच्या उपप्रकाराला व्हेरिएंट ऑफ इंटरेस्ट या गटात वर्ग केले जाते. तर व्हेरिएंट ऑफ कंसर्न या प्रकारात विषाणूचा संसर्ग वेगाने पसरत असतो, त्याचवेळी या गटातील विषाणू आरोग्यासाठी समस्या निर्माण करतात आणि रोगप्रतिकारक शक्तीलाही जुमानत नाहीत.
• अमेरिकेच्या साथ रोग नियंत्रण आणि प्रतिबंध (CDC) विभागाने या महिन्याच्या सुरुवातीला सांगितले होते की, ८ डिसेंबर पर्यंत जेएन.१ या उपप्रकारामुळे अमेरिकेत १५ ते २९ टक्के रुग्ण वाढले होते. तसेच सीडीसीच्या वतीने असेही सांगण्यात आले की, या उपप्रकारामुळे सार्वजनिक आरोग्यासाठी फार मोठा धोका निर्माण झाल्याची परिस्थिती दिसून आलेली नाही. लशीचा आणखी एखादा डोस अमेरिकन नागरिकांना या विषाणूपासून संरक्षण देऊ शकतो.
• सीडीसीच्या माहितीनुसार जेएन.१ हा उपप्रकार पहिल्यांदा सप्टेंबर महिन्यात अमेरिकेत आढळून आला होता. मागच्या महिन्यात चीनमध्ये या विषाणूचे सात रुग्ण आढळून आले होते.

• पाच राज्यांच्या विधानसभा निवडणुकांच्या निकालानंतर उत्तर विरुद्ध दक्षिण भारत अशी दरी निर्माण झाली असतानाच ‘काशी – तामीळ संगम’ या १५ दिवसांच्या उत्सवातून केंद्र सरकारने तामीळ भाषकांना उत्तर भारताची संस्कृती आणि धार्मिक स्थळांचे दर्शन घडविण्याचा कार्यक्रम लागोपाठ दुसऱ्या वर्षी आयोजित केला आहे. काशी तामीळ संगमला उत्सवाचे स्वरूप देण्यात येत असले तरी यामागे केंद्रातील सत्ताधारी भाजपचा राजकीय हेतू असल्याची चर्चा होत आहे. उत्तर, पश्चिम आणि पूर्व भारतात बस्तान बसविलेल्या भाजपला अद्यापही दक्षिण भारतात आपले वर्चस्व प्रस्थापित करता आलेले नाही. या पार्श्वभूमीवर तमिळनाडूत राजकीय पोकळी भरून काढण्याचा भाजपचा प्रयत्न आहे. या दृष्टीनेच काशी तामीळ संगम या कार्यक्रमाकडे बघितले जात आहे.

काय आहे काशी - तामीळ संगम कार्यक्रम?

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या वाराणसी या मतदारसंघात काशी – तामीळ संगम कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले आहे. काशी आणि तामीळनाडूतील सांस्कृतिक संबंध अधिक दृढ करण्याकरिता या कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आल्याचे सांगण्यात येते. ३१ डिसेंबरपर्यंत काशीमध्ये चालणाऱ्या या उत्सवाकरिता तमिळनाडूतून तरुण, विद्यार्थी, शेतकरी, महिला, व्यापारी व उद्योजकांना आणण्यात येणार आहे. गेल्या वर्षी काशी – तामीळ संगम कार्यक्रम सुरू करण्यात आला होता. तेव्हा तमिळनाडूतून सुमारे अडीच हजार जणांना काशीचे मोफत दर्शन घडविण्यात आले होेते. हा मुख्यता सांस्कृतिक कार्यक्रम असून, दोन राज्यांमधील संबंध अधिक दृढ करण्याच्या उद्देशानेच हा कार्यक्रम आयोजित केला जातो, असा केंद्राचा दावा आहे. गेल्या वर्षी काशीनंतर असाच प्रकारचा कार्यक्रम गुजरातमध्ये झाले होता. यंदाही एप्रिलमध्ये सौराष्ट्रात अशाच कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले आहे. तमिळनाडूच्या नागरिकांना काशी, अयोध्यचेे दर्शन घडविण्यात येते. द्रवीडी संस्कृतीचा पगडा असलेल्या तमिळनाडूतील तरुण पिढीमध्ये हिंदू संस्कृतीबद्दल आकर्षण निर्माण व्हावे यासाठी जास्तीत जास्त तरुणांना या कार्यक्रमाच्या माध्यमातून मोफत काशीमध्ये आणले जात आहे.

काशी – तामीळ संगम कार्यक्रम आयोजित करण्यामागचा उद्देश काय आहे?

• हा कार्यक्रम सांस्कृतिक देवाणघेवणीचा कार्यक्रम असल्याचे सांगण्यात येत असले तरी तमिळनाडूत पक्षाची ताकद वाढविण्यासाठी भाजपकडून या कार्यक्रमाचा वापर करण्यात येत असल्याची टीका करण्यात येते. दक्षिण भारतात भाजपला अजूनही बाळसे धरता आलेले नाही. कर्नाटकची सत्ता गमवावी लागली. नुकत्याच झालेल्या तेलंगणाच्या विधानसभा निवडणुकीतही भाजपला संमिश्र यश मिळाले. केरळमध्ये भाजपला भोपळा फोडता आला नव्हता. तमिळनाडूत अण्णा द्रमुकबरोबरील युतीत फक्त चार जागा मिळाल्या होत्या. कर्नाटकची सत्ता पक्षाने गमविली. आंध्र प्रदेशातही भाजपची ताकद मर्यादित आहे. उत्तर, पश्चिम व ईशान्य भारतात बस्तान बसविणारा भाजप अजूनही दक्षिण भारतात संधीच्या शोधात आहे. जयललिता यांच्या पश्चात तमिळनाडूत राजकीय पोकळी निर्माण झाली. ही पोकळी भरून काढण्यासाठी भाजपने जोर लावला आहे. या दृष्टीने तमिळनाडूकडे भाजपचे धुरिण बघत आहे. 

• आयपीएल २०२४ साठीचा मिनी लिलाव दुबईत पार पडला. या लिलावात काही रेकॉर्डब्रेक बोली पाहायला मिळाल्या. यानंतर उत्साह शिगेला पोहोचला होता. आयपीएलची लिलावकर्ता म्हणून महिला पाहण्याची ही पहिलीच वेळ होती. मल्लिका सागर ही दुबईतील आयपीएल २०२४ची लिलावकर्ता होती. तिने आपल्या पहिल्याच लिलावात मोठी चूक केली, त्यामुळे रॉयल चॅलेंजर्स बंगळुरूचे मोठे नुकसान झाले. लिलावात कॅरेबियन खेळाडू अल्झारी जोसेफसाठी तीन संघ लढत असताना ही घटना घडली.
• वेस्ट इंडिजचा स्टार खेळाडू अल्झारी जोसेफ त्याच्या धारदार गोलंदाजीसाठी ओळखला जातो. अल्झारी जोसेफ आयपीएल २०२४ मध्ये एक कोटी रुपयांच्या मूळ किंमतीसह सामील झाला होता. या खेळाडूसाठी ४ संघांमध्ये रस्सीखेच पाहिला मिळाली, ज्यात सीएसके, आरसीबी, एलएसजी आणि डीसी या संघांचा समावेश होता. प्रथम चेन्नईने जोसेफवर बोली लावली आणि दिल्लीशी लढाई केली. मात्र बोली तीन कोटींवर पोहोचल्यानंतर धोनीच्या संघाने हार पत्करली. मात्र, तीन संघ ठाम राहिले. अखेर आरसीबीने जोसेफला ११.५० कोटी रुपयांमध्ये आपल्या संघात समाविष्ट केले. पण बोली ६.४० कोटींवर पोहोचल्यावर लिलाव करणाऱ्या मल्लिका सागरकडून चूक झाली.
• यानंतर जेव्हा आरसीबीला बोली लावावी लागली तेव्हा मल्लिका सागरला ६.६० कोटींवरुन पुढे सुरुवात करायची होती. पण ब्रेकनंतर जेव्हा तिने बोलीला सुरुवात केली, तेव्हा तिने ६.८० कोटी रुपयांवर बोलीची सुरुवात केली. यानंतरही बोली सुरूच राहिली आणि अखेर आरसीबीने त्याला ११.५० कोटी रुपयांना विकत घेतले. मल्लिका सागरच्या या चुकीमुळे आरसीबीचे २० लाखांचे नुकसान झाले. कारण तिथे तिने ६ कोटी ६० लाख रुपयांवरुन बोलीला सुरुवात करायची होती, पण तिने ६.८० लाख पासून बोलीला सुरुवात केली.

मल्लिकाने आयपीएलमध्ये इतिहास रचला -

• मल्लिका सागरने आयपीएल २०२४ च्या लिलावात प्रवेश करून इतिहास रचला होता. तिने ह्यू एडमीड्सची जागा घेतली, जो बर्याच काळापासून प्रक्रियेचा भाग होता. गेल्या १६-१७ वर्षात पहिल्यांदाच एका महिला लिलावकर्तीकडून लिलावात बोली लावली गेली. हा ऐतिहासिक क्षण होता, पण तिच्या २० लाखांच्या चुकीमुळे मल्लिका सोशल मीडियावर चर्चेचा विषय बनली. हळूहळू लिलाव पुढे नेण्यासाठी, त्याच्याबद्दलचे अनेक मीम्स व्हायरल झाले.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 20 डिसेंबर 2022

२० डिसेंबर चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)