चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 14 फेब्रुवारी 2024

• भारतातील सर्वात वयोवृद्ध कसोटी क्रिकेटपटू दत्ताजीराव कृष्णराव गायकवाड यांचे मंगळवारी गुजरातमधील वडोदरा येथील राहत्या घरी निधन झाले. ते ९५ वर्षांचे होते. गायकवाड यांच्या पश्चात त्यांचा मुलगा अंशुमन गायकवाड आहे. अंशुमन गायकवाडही भारतीय क्रिकेट संघाचे माजी प्रशिक्षक आहेत. इंडियन एक्स्प्रेसने यासंदर्भातील वृत्त दिलं आहे.
• दत्ताजीराव गायकवाड हे १९५७-५८ मध्ये रणजी करंडक स्पर्धेत बडोदा क्रिकेट संघाचे कर्णधार होते. गायकवाड यांच्या नेतृत्वाखाली बडोदा संघाने वडोदरा येथील मोतीबाग स्टेडियमवर झालेल्या अंतिम सामन्यात सर्व्हिसेस संघाचा एक डाव आणि ५१ धावांनी पराभव केला होता.
• गायकवाड हे भारताचे माजी क्रिकेट कर्णधार सी. एस नायडू यांचे विद्यार्थी होते. १९८४ मध्ये बडोद्याच्या महाराजांनी युवा खेळाडूंना प्रशिक्षण देण्यासाठी सी.एस. नायडू यांची नियुक्ती केली होती. त्यावेळी, गायकवाड १२ वर्षांचे होते आणि बडोद्यात भारताचे माजी कर्णधार सीके नायडू यांनी सुरू केलेल्या पहिल्या अंडर-१४ आणि १६ वर्षाखालील क्रिकेट स्पर्धेत त्यांनी भाग घेतला होता.
• सीएस नायडू यांच्याकडून लेग-स्पिन आणि गुगली गोलंदाजीचे डावपेच आत्मसात करणाऱ्या गायकवाड यांनी १९५२ ते १९६१ दरम्यान ११ कसोटी सामने खेळले आणि १९४८ मध्ये बॉम्बे युनिव्हर्सिटीकडून (एकत्रित प्रांताचा भाग म्हणून) रणजी पदार्पण केले. पॉली उमरीगर आणि जी रामचंद हे त्यांचे सहखेळाडू होते.
• विजय हजारेंसारख्या दिग्गजांशी भागीदारी करणारे गायकवाड हे एमएस युनिव्हर्सिटीच्या क्रिकेट संघाची स्थापना झाल्यावर पहिले कर्णधार बनले होते. नंतर २००० पर्यंत बडोदा रणजी संघाचे प्रशिक्षकही राहिले. १९६० च्या उत्तरार्धात बडोदा क्रिकेट असोसिएशनमध्ये क्रिकेट प्रशासक जयवंत लेले यांच्यासह गायकवाड यांनी सहसचिव म्हणूनही काम केले होते. सुरुवातीच्या काळात त्यांनी बडोदा राज्याचे नियंत्रक म्हणूनही काम केले होते.

• कोरोना काळात वर्क फ्रॉम होम लोकप्रिय झालं. घरुन काम करणं अनेकांना सोयीचं वाटू लागलं. कंपन्यांना मात्र कर्मचारी भौतिकदृष्ट्या समोर नसल्याने अडचण वाटू लागली. अनेक कर्मचाऱ्यांनी दृष्टीआड सृष्टीचा फायदा उठवत मूनलायटिंग सुरू केलं. एखाद्या कंपनीत अधिकृत कर्मचारी म्हणून काम करत असतानाच फावल्या वेळात अन्य कंपनीसाठी किंवा वैयक्तिक पातळीवर वेगळं काम सुरू करणं. असं काम ज्यातून अर्थार्जन होईल. तांत्रिकदृष्ट्या आर्थिक कमाईचा स्रोत विशिष्ट कंपनी असली तरी प्रत्यक्षात अनेक माणसं मूनलायटिंग करुन वेगवेगळ्या मार्गांनी पैसे कमावू लागली. असं काम करुन पैसे कमावणं नैतिकतेत बसत नाही अशी ओरड झाली. त्याला मूनलायटिंग हे नाव मिळालं. इंग्लंडचा संघ भारत दौऱ्यावर आहे. इंग्लंडच्या संघातील एका क्रिकेटपटूने चक्क मूनलायटिंग केलं आहे. विशेष म्हणजे या मूनलायटिंगला इंग्लंड क्रिकेट बोर्डाची परवानगी आहे. काहीही? असं तुम्हाला वाटेल ना. काहीसं तसंच आहे. समजून घेऊया नक्की काय आहे हे प्रकरण.
• इंग्लंडचा संघ पाच कसोटी सामन्यांसाठी भारतात आहे. हैदराबाद आणि विशाखापट्टणम इथे पहिली आणि दुसरी कसोटी झाली. त्यानंतर तब्बल १० दिवसांची विश्रांती आहे. भारतीय क्रिकेटपटू आपापल्या घरी परतले तर इंग्लंडचा संघ श्रमपरिहारासाठी अबूधाबीला रवाना झाला. दौरा सुरू होण्याआधी इंग्लंडचा संघ युएईतच होता. आशियाई उपखंडातील खेळपट्ट्यांशी जुळवून घेण्यासाठी सराव व्हावा म्हणून त्यांचे शिबीर आयोजित करण्यात आलं होतं. आता ते ताण हलका करण्यासाठी तिथे गेले आहेत.
• इंग्लंडच्या संघात डॅन लॉरेन्स नावाचा अष्टपैलू खेळाडू आहे. फलंदाजीबरोबरीने लॉरेन्स फिरकी गोलंदाजी टाकतो. उत्तम क्षेत्ररक्षकही आहे. भारत दौऱ्यासाठी डिसेंबर महिन्यात इंग्लंडने संघाची घोषणा केली. त्यामध्ये लॉरेन्सचं नाव नव्हतं. इंग्लंडने लॉरेन्सऐवजी हॅरी ब्रूकला पसंती दिली. तडाखेबंद फलंदाजीसाठी ब्रूक प्रसिद्ध आहे. गेल्या वर्षी पाकिस्तानात झालेल्या मालिकेत ब्रूकने धावांची टांकसाळच उघडली होती. तो अनुभव लक्षात घेऊन निवडसमितीने ब्रूकला ताफ्यात समाविष्ट केलं. पण दौरा सुरू होण्यापूर्वीच इंग्लंडला धक्का बसला कारण वैयक्तिक कारणांसाठी ब्रूकने संपूर्ण दौऱ्यातून माघार घेतली. ब्रूकसारखा फलंदाज गमावणं हे निश्चितच मोठं नुकसान होतं. ब्रूकऐवजी इंग्लंडच्या निवडसमितीने डॅन लॉरेन्सची निवड केली.
• भारतीय संघासाठी निवड न झाल्याने दुबईत सुरू असलेल्या IL20 स्पर्धेतील डेझर्ट व्हायपर्स संघाने लॉरेन्सला वाईल्ड कार्ड एंट्री म्हणून आयत्या वेळी समाविष्ट केलं. कागदपत्रांची पूर्तता करुन लॉरेन्स इंग्लंडहून दुबईत दाखल झाला. व्हायपर संघासाठी एक सामना खेळला. तितक्यातच ब्रूकची बातमी त्याला कळली. निवडसमितीने त्याची निवड केल्याने त्याला भारतात जाणं भाग होतं. राष्ट्रीय संघासाठी खेळण्याला सर्वोच्च प्राधान्य असल्याने लॉरेन्स भारतात दाखल झाला. मूळ योजनेचा हिस्सा नसल्याने इंग्लंड संघव्यस्थापनाने लॉरेन्सची अंतिम अकरात निवड केली नाही. लॉरेन्सने या काळात राखीव खेळाडूचं काम केलं. एनर्जी ड्रिंक, पाणी, किट, साहित्य-उपकरणं यांचा पुरवठा करण्याचं काम इमानेइतबारे केलं.

• मराठा समाजाला आरक्षण मिळालं पाहिजे आणि अधिसूचनेचं रुपांतर कायद्यात झालं पाहिजे या मागणीसाठी मनोज जरांगे पाटील यांनी तिसऱ्यांदा उपोषण सुरु केलं आहे. १० फेब्रुवारीपासून मनोज जरांगे पाटील यांनी उपोषण सुरु केलं आहे. त्यांच्या उपोषणाचा आज पाचवा दिवस आहे. त्यांची प्रकृती खालावली आहे. तसंच मनोज जरांगे पाटील यांच्या नाकातून रक्तस्त्राव होतो आहे अशी माहिती समोर आली आहे. कुठल्याही प्रकारचे उपचार घेण्यास मनोज जरांगे पाटील यांनी नकार दिला आहे. सगेसोयऱ्यांसाठीच्या कायद्याच्या मागणीवर मनोज जरांगे पाटील ठाम आहेत.

मनोज जरांगेंच्या उपोषणाचा पाचवा दिवस

• सगे-सोयरे यांच्याविषयीचा जो अध्यादेश राज्य सरकारने आणला आहे त्याचं रुपांतर कायद्यात करा अशी प्रमुख मागणी करत मनोज जरांगे पाटील उपोषणाला बसले आहेत. मनोज जरांगे पाटील यांनी उपचार घेण्यास सातत्याने नकार दिला आहे. मनोज जरांगे पाटील यांची आरोग्य तपासणी करण्यासाठी मंगळवारी जिल्हा आरोग्यपथक आंतरवली सराटीमध्ये दाखल झालं. मात्र रक्तदाब तपासण्यासही मनोज जरांगे पाटील यांनी नकार दिला आहे. आमच्याकडून दर तासाला त्यांच्या प्रकृतीची विचारपूस केली जाते आहे. त्यांच्याशी बोलण्याचा प्रयत्न होतो आहे. त्यांनी किमान पाणी घेतलं पाहिजे मात्र त्यासाठीही त्यांनी नकार दिला आहे असं वरिष्ठ डॉक्टरांनी मंगळवारी सांगितलं.
• मनोज जरांगे पाटील यांची प्रकृती खालवली आहे. त्यांच्या नाकातून रक्तस्त्राव होतो आहे. या घटनेचे पडसाद राज्यभरात उमटायला सुरूवात झाली आहे. मंगळवारी रात्री जालना –जळगाव मार्गावर टायर जाळण्यात आले. तर हिंगोलीमध्ये बंद पुकारण्यात आला. लातूर, उस्मानाबाद अशा अनेक ठिकाणी आज बंद पुकारण्यात आला आहे. पिंपरी-चिंचवडमध्ये मनोज जरांगेंच्या समर्थनार्थ एक मोठी रॅली काढण्यात येणार आहे. तर मालेगावमध्येही बंदला चांगला प्रतिसाद मिळत आहे. महाराष्ट्रात विविध ठिकाणी पडसाद उमटत आहेत. टीव्ही ९ मराठीने या विषयीचं वृत्त दिलं आहे.

• गुलाबाचे फूल आणि प्रेमाचे नाते हे जगभर सर्वश्रुत आहे. पण याच गुलाबावर प्रेम करत साताऱ्यातील म्हसवे गावाने आपल्या शेतीचा हा मुख्य विषय बनवला आहे. एका शेतकऱ्याने फुलवलेली ही गुलाबशेतीची चळवळ आता परिसरातील १५० हून अधिक शेतकऱ्यांनी अंगीकारली असून, गुलाब फुलांच्या विक्रीसोबतच त्यापासून गुलकंद, गुलाब अत्तर, सिरप बनवण्याच्या प्रक्रिया उद्योगातही गावातील शेतकऱ्यांनी भरारी घेतली आहे.
• म्हसवे हे साडेतीन हजार लोकसंख्येचे गाव. साधारण १० वर्षांपूर्वी या गावातही पारंपरिक पिकांची शेती केली जात होती. परंतु २०१२ मध्ये गावातील एक उच्चशिक्षित शेतकरी सचिन शेलार यांनी नोकरीला फाटा देत प्रयोगशील शेतीचे स्वप्न पाहिले आणि गावात प्रथमच त्यांनी त्यांच्या तीन एकर क्षेत्रावर देशी-परदेशी गुलाबाची शेती फुलवली. परदेशी गुलाब प्रेमाचे प्रतीक बनून शहरात विक्रीसाठी जाऊ लागला, तर देशी गुलाबाचे महत्त्व लक्षात घेत गुलकंद, गुलाब अत्तर, गुलाब सिरपउत्पादक गावात येऊ लागले. फुलेविक्री आणि त्या जोडीनेच प्रक्रिया उद्योगासाठीही फुलांची विक्री सुरू झाल्याने त्यांची ही गुलाबशेती वर्षभरासाठी गुलाबी बनली. आवश्यक ती काळजी घेत त्यांनी उत्पादनात वाढ तर केलीच, सोबतच बाजारपेठेचा अंदाज घेत उत्पन्नही वाढवले.
• शेलार यांचे गुलाब शेतीतील हे यश पाहून परिसरातील अन्य शेतकरीही मग या गुलाबाच्या प्रेमात पडू लागले. सुरुवातीला पाच-दहा शेतकऱ्यांपर्यंत असलेली ही संख्या हळूहळू वाढत जाऊन तब्बल दीडशे शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचली आहे. काही दिवसांतच ही एक चळवळ बनली. पुढे या चळवळीनेच ठरवले, की फुलांची केवळ विक्री करण्यापेक्षा त्या जोडीने प्रक्रिया उद्योगातही उतरायचे. त्यासाठी आवश्यक प्रशिक्षण घेऊन गावातच यंत्रणा उभी केली. आणि कालपर्यंत केवळ गुलाबाची फुले विकणारे हे गाव आता गुलाब फुलांच्या प्रक्रिया उद्योगातही स्वयंपूर्ण झाले आहे. म्हसवे गावातच आता गुलाब शेतीसोबत गुलकंद, गुलाब अत्तर, गुलाब सिरप ही उत्पादनेही घेतली जातात. गेल्या केवळ एक वर्षात गावाने २५ टन गुलकंद आणि तेवढ्याच गुलाब सिरपची विक्री केली आहे. या उत्पादनांची आता निर्यातही होऊ लागली आहे. गुलाब अत्तर बनवण्यातही आता गावाने उडी घेतली आहे. गुलाबासोबतच निशिगंध, जर्बेरा, चमेली, ऑर्किड आदी अन्य शोभेच्या फुलांच्या उत्पादनातही गावाने पाय रोवले आहेत. ही सगळी आकडेवारी आणि तपशील ऐकले, तरी म्हसवे गावच्या गुलाबकथेतील सुगंध दरवळल्याशिवाय राहत नाही.

• आगामी काळात लोकसभा, विधानसभा निवडणुकांसाठी मतपेरणी करताना राज्यात सात हजार किलोमीटर लांबीच्या रस्त्यांच्या दर्जोन्नतीचा महत्वाकांक्षी प्रकल्प सरकारने हाती घेतला आहे. त्यानुसार सुमारे सात हजार कोटी रुपये खर्चून महापालिका, नगरपालिकांच्या हद्दीला लागून असलेल्या रस्त्यांची सुधारणा करण्याची योजना ग्रामविकास विभागाने आखली आहे. या योजनेच्या माध्यमातून महायुतीच्या आमदारांना खूश करण्यात येणार असल्याची माहिती सूत्रांनी दिली.
• केंद्राच्या प्रधानमंत्री ग्रामसडक योजनेच्या धर्तीवर राज्यातील वाड्या-वस्त्यांना जोडणाऱ्या रत्यांची संख्या वाढवितांनाच सध्या असलेल्या रस्त्यांचा दर्जा सुधारण्यासाठी राज्य सरकारने यापूर्वीच मुख्यमंत्री ग्रामसडक योजना सुरु केली आहे. या योजनेंतर्गत सुमारे २६ हजार ३८१ कोटी रुपये खर्चून राज्यातील ४० हजार किमी लांबीच्या रस्त्यांचा दर्जा सुधारणा आणि नव्या रस्त्यांची बांधणी करण्याची घोषणा सरकारने केली होती. त्यानुसार आतापर्यंत २८ हजार ३३० किलोमीटर लांबीच्या रस्त्यांची कामे पूर्ण झाली असून त्यावर १५ हजार ४९० कोटी रुपये खर्च झाले आहेत.
• आता निवडणुका डोळ्यासमोर ठेवून ग्रामीण भागातील पायाभूत सुविधांमध्ये सुधारणा करतानाच मतदारांना खूष करण्यासाठी या योजनेचा दुसरा टप्पा हाती घेण्याची तयारी सरकारने सुरू केली आहे. त्यानुसार योजनेच्या दुसऱ्या टप्यात ७६०० कोटी रुपये खर्चून सुमारे सात हजार किलोमीटर लांबीच्या रस्त्यांची दर्जोन्नती करण्यात येणार आहे. मुख्यमंत्री ग्रामसडक योजनेच्या दुसऱ्या टप्यात प्रामुख्याने महापालिका, नगरपालिका यांच्या हद्दीपासून १० किमी तर नगरपालिकांच्या हद्दीपासून ५ किमी अंतरापासूनच्या रस्त्यांचा समावेश करण्यात येणार आहे. तसेच नदीपात्राला समांतर, खदाणी किंवा वाळू काढण्याच्या ठिकाणांकडे जाणारे रस्ते, डोंगरीभागातील रस्ते, औद्याोेगिक क्षेत्र किंवा साखर कारखान्यांच्या क्षेत्राबाहेरील रस्त्यांचाही या योजनेत समावेश करण्यात येणार आहे.

• काँग्रेसच्या माजी अध्यक्षा व विद्यमान खासदार सोनिया गांधी आज राजस्थानमधील जयपूर येथे राज्यसभेसाठी उमेदवारी अर्ज दाखल करणार आहेत. यावेळी काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जून खरगे व राहुल गांधी उपस्थित असण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. राजस्थानमधील काँग्रेस नेते व विरोधी पक्षनेते टीकाराम जूली यांनी सोनिया गांधी राज्यसभेत राजस्थानचे प्रतिनिधित्व करतील, ही राजस्थानसाठी अभिमानाची बाब आहे, अशी प्रतिक्रिया दिली आहे. ANI वृत्तसंस्थेने याबाबत माहिती दिली आहे. सोनिया गांधी या सध्या रायबरेलीच्या खासदार आहेत. पाच वेळा त्या लोकसभेच्या सदस्या राहिल्या. आता राज्यसभेची निवडणूक लढवण्यासाठी आज सोनिया गांधी उमेदवारी अर्ज दाखल करत आहेत.
• माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंह हे राजस्थानमधूनच राज्यसभेवर निवडून गेले आहेत. त्यांचा राज्यसभा सदस्यत्वाचा कार्यकाळ एप्रिल महिन्यात संपत आहे. आगामी लोकसभा निवडणुकांच्या पार्श्वभूमीवर सोनिया गांधी यांनी राज्यसभा निवडणूक लढवण्याचा निर्णय घेतल्याने त्यांच्या रायबरेली या लोकसभा मतदारसंघात कोणत्या काँग्रेस नेत्याला उमेदवारी मिळते, हे पाहणे महत्वाचे ठरणार आहे. केंद्रीय निवडणूक आयोगाने राज्यसभेच्या महाराष्ट्रासह १५ राज्यांतील ५६ जागांसाठी निवडणूक कार्यक्रम जाहीर केला आहे. यानुसार, २७ फेब्रुवारी रोजी निवडणूक होणार आहे. उमेदवारांना १५ फेब्रुवारीपर्यंत उमेदवारी अर्ज भरता येईल. सर्वच पक्षांनी राज्यसभेसाठी उमेदवारांची नावे जाहीर करण्यास सुरुवात केली आहे.

• परदेशात स्थायिक होणाऱ्या भारतीयांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत आहे. २०२३ सालात अमेरिकेत तब्बल ५९ हजार भारतीय नागरिकांना अमेरिकेचे नागरिकत्व मिळालं आहे. त्यामुळे अमेरिकेत मेक्सिकोतील नागरिकांनंतर भारतीयांचा क्रमांक लागतो. यूएस सिटिझनशिप अँड इमिग्रेशन सर्व्हिसेस (यूएस सिटिझनशिप अँड इमिग्रेशन सर्व्हिसेस)च्या २०२३ चा वार्षिक प्रगती अहवालातून ही बाब समोर आली आहे. फायनान्शिअल एक्स्प्रेसने यासंदर्भातील वृत्त दिलं.
• अधिकृत अहवालानुसार, २०२३ (३० सप्टेंबर २०२३ रोजी संपलेले वर्ष) या आर्थिक वर्षात सुमारे ८.७ लाख परदेशी नागरिक अमेरिकेचे नागरिक बनले. त्यापैकी १.१ लाखांहून अधिक मेक्सिकन (एकूण नवीन नागरिकांच्या संख्येपैकी १२.७ टक्के) आणि ५९ हजार १०० (६.७ टक्के) भारतीयांना अमेरिकेचे नागरिकत्व मिळाले. यूएस नागरिकत्त्वासाठी (नैसर्गिकीकरण) पात्र होण्यासाठी, अर्जदाराने इमिग्रेशन आणि नॅशनॅलिटी ऍक्ट (INA) मध्ये नमूद केलेल्या काही पात्रता आवश्यकता पूर्ण करणे आवश्यक असतं.
• आवश्यकतांमध्ये साधारणपणे किमान पाच वर्षांसाठी कायदेशीर स्थायी निवासी (LPR) असणे गरजेचे आहे. यूएससीआयएसच्या अहवालात नमूद करण्यात आले आहे की, इतर विशेष नैसर्गिकीकरणाच्या तरतुदी काही विशिष्ट अर्जदारांना, ज्यामध्ये यूएस नागरिकांच्या काही जोडीदारांचा आणि लष्करी सेवेतील अर्जदारांचा समावेश आहे, नैसर्गिकीकरणासाठी एक किंवा अधिक सामान्य आवश्यकतांमधून सूट दिली जाते.
• बहुतेक लोक ज्यांनी आर्थिक वर्ष २०२३ मध्ये यूएस नागरिकत्व प्राप्त केले ते किमान ५ वर्षे LPR असण्याच्या आधारावर नैसर्गिकरणासाठी पात्र होते (INA कलम 316(a), त्यानंतर जोडीदारासाठी हे निकष ३ वर्षे आहे.
• अहवालात असे म्हटले आहे की सर्वसाधारणपणे, अमेरिकेचं नागरिकत्व मिळवण्यासाठी संबंधित अर्जदाराला अमेरिकेत किमान पाच वर्षे राहणे गरजेचे आहे. तर त्याच्या जोडीदाराला किमान ३ वर्षे अमेरिकेत राहणे गरजेचे असते. आर्थिक वर्ष २०२३ मध्ये नैसर्गिकीकरण केलेल्या सर्व नागरिकांसाठी LPR म्हणून खर्च केलेल्या वर्षांची सरासरी संख्या ७ वर्षे होती.
• पुढे, यूएस सिटिझनशिप अँड इमिग्रेशन सर्व्हिसेस (यूएससीआयएस) अंतर्गत, २०२२ आणि २०२३ या आर्थिक वर्षांमध्ये नैसर्गिकीकरण गेल्या दशकातील सर्व नैसर्गिकीकरणांपैकी जवळजवळ एक चतुर्थांश होते.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 14 फेब्रुवारी 2023

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 14 फेब्रुवारी 2022

१४ फेब्रुवारी चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)