चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 13 डिसेंबर 2023

• केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळाने दहावी आणि बारावीच्या परीक्षांचे वेळापत्रक जाहीर केले. त्यानुसार दहावीची परीक्षा १५ फेब्रुवारी ते १० एप्रिल, तर बारावीची परीक्षा १५ फेब्रुवारी ते २ एप्रिल या कालावधीत होणार आहे. सीबीएसईने प्रसिद्धिपत्रकाद्वारे ही माहिती दिली. सीबीएसईने २०२२-२३च्या निकालावेळीच दहावी आणि बारावीच्या परीक्षा १५ फेब्रुवारीपासून सुरू होणार असल्याचे जाहीर केले होते. त्यामुळे विद्यार्थी आणि पालकांना विषयनिहाय, दिनांकनिहाय वेळापत्रकाची प्रतीक्षा होती.
• आता सीबीएसईने सविस्तर वेळापत्रक जाहीर केल्याने विद्यार्थी आणि पालकांना दिलासा मिळाला आहे. सीबीएसईच्या वेळापत्रकानुसार सुमारे ५५ दिवस या परीक्षा चालणार आहेत. सविस्तर वेळापत्रक  https://www.cbse.gov.in/ या संकेतस्थळावर उपलब्ध करून देण्यात आले आहे. परीक्षेदरम्यान दोन विषयांमध्ये पुरेसा कालावधी ठेवण्यात आला आहे.
• वेळापत्रक तयार करताना जेईईसारख्या स्पर्धात्मक परीक्षांचा विचार करण्यात आला आहे. परीक्षेपूर्वी बराच काळ आधी दिनांकनिहाय वेळापत्रक जाहीर केल्याने विद्यार्थ्यांना अभ्यासासाठी पुरेसा वेळ मिळणार आहे, असे सीबीएसईने स्पष्ट केले.

• जागतिक तापमानवाढीस कारणीभूत असलेल्या जीवाश्म इंधनांचा वापर घटवण्याचा मुद्दा जाहीरनाम्याच्या मसुद्यात समाविष्ट करण्यास विरोध करून या मुद्दय़ावरून नाटय़मय घुमजाव करणारे देश आणि या विषयावर सहमती होऊन संयुक्त राष्ट्रांच्या महत्त्वपूर्ण हवामान  शिखर परिषदेच्या (सीओपी २८) वेळेवर समारोपाची आशा असलेले देश यांच्यात कोंडी निर्माण झाली आहे.
• ‘सीओपी २८’च्या अंतिम जाहीरनाम्याच्या मसुद्यातून जीवाश्म इंधनाचा (कोळसा, नैसर्गिक तेल-वायू)  वापर टप्प्या-टप्प्याने घटवण्याचा मुद्दा ऐन वेळी वगळल्यामुळे वाद निर्माण झाला आहे. जाहीरनाम्यात जिवाश्म इंधनाचा वापर घटविण्याचा मुद्दा समाविष्ट करण्यास सौदी अरेबिया, इराकसारख्या तेलावर अर्थव्यवस्था अवलंबून असलेल्या देशांनी विरोध केल्याची प्राथमिक माहिती आहे. ‘कॉन्फरन्स ऑफ पार्टीज’ परिषदेचे २८ वे सत्र म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या संयुक्त राष्ट्रांच्या नेतृत्वाखालील शिखर परिषद सुमारे दोन आठवडे चालली. या काळात भाषणे, वाटाघाटी, निदर्शने झाली. ती मंगळवारी माधान्हीला संपणार होती. परंतु हवामान परिषदेतील विचारविनिमय-चर्चा जवळजवळ नेहमीच लांबते. यंदा सोमवारी या परिषदेच्या जाहीरनाम्याच्या मसुद्यात कोळसा, तेल आणि वायूच्या वापर वेगाने घटवण्यासाठी कटिबद्धतेचा आग्रह धरणारे देश संतप्त झाले. कारण हा मुद्दा वगळण्यात आला.
• त्याऐवजी, मसुद्यात देशांनी जीवाश्म इंधनाचा वापर आणि उत्पादन न्याय्य, सुव्यवस्थित पद्धतीने घटवण्याचे आवाहन केले. ‘सीओपी-२८’चे महासंचालक माजिद अल-सुवैदी यांनी मंगळवारी पत्रकार परिषदेत सांगितले, की सोमवारी रात्री मांडलेल्या मसुद्यावर देशांनी विचारविनिमय करून आपली मते द्यावीत. या जाहीरनाम्यात मतभेदाचे कोणते मुद्दे (रेड लाईन्स) आहेत, हे त्यांनी मांडावेत, यासाठी हा मसुदा ठेवण्यात आला होता. हा मसुदा या विषयावरील विचारमंथनाचा प्रारंभ बिंदू होता. हा मसुदा मांडताना, त्यावर सदस्य देशांचे टोकाचे मतभेद आहेत, हे आम्हाला माहीत होते. परंतु, हे मतभेदाचे मुद्दे नेमके कोणते, हे आम्हाला ठाऊक नव्हते. आता काल रात्रभर या मुद्दयांवर आम्ही साकल्याने विचारविनिमय केला आहे. सदस्य देशांचे यावरील अभिप्राय घेतले. त्यामुळे आता सुधारित नवा मसुदा तयार करण्याची वेळ आली आहे.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बायडेन यांना २६ जानेवारी रोजी भारतात साजरा केला जाणाऱ्या प्रजासत्ताक दिन सोहळ्यासाठी प्रमुख पाहुणे म्हणून आमंत्रित केलं होतं. परतुं, बायडेन या कार्यक्रमाला येणार नाहीत, अशी बातमी समोर आली आहे. भारत पुढच्या वर्षी क्वाड देशांच्या शिखर परिषदेचंही आयोजन करणार आहे. ही बैठक जानेवारी महिन्यात होणार होती जी आता पुढे ढकलण्यात आली आहे. क्वाड बैठक प्रजासत्ताक दिनाच्या आसपासच आयोजित केली जाणार होती. त्यामुळे जो बायडेन हे प्रजासत्ताक दिन आणि क्वाड बैठक अशा दोन गोष्टींसाठी सलग काही दिवस भारतात येणं अपेक्षित होतं. परंतु, आता अशी माहिती मिळाली आहे की, बायडेन प्रजासत्ताक दिन सोहळ्याला येऊ शकणार नाहीत. तसेच काही मीडिया रिपोर्ट्समध्ये दावा करण्यात आला आहे की, क्वाड देशांची बैठकदेखील पुढच्या वर्षीच्या अखेरीस आयोजित केली जाऊ शकते.
• पुढच्या वर्षी भारतात होणारी क्वाड देशांची बैठक वर्षाच्या अखेरीस आयोजित करण्याचा प्रस्ताव आहे. भारत सरकार आता सुधारित तारखांवर काम करत आहे. क्वाड देशांच्या प्रतिनिधींशी बोलून याबाबतचं वेळापत्रक ठरवलं जाईल.
• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यावर्षी मे महिन्यात जपानच्या हिरोशिमा येथे आयोजित जी-७ शिखर परिषदेत सहभागी झाले होते. त्यावेळी मोदी यांनी घोषणा केली होती की, क्वाड देशांच्या पुढच्या बैठकीचं आयोजन भारतात केलं जाईल. भारत, ऑस्ट्रेलिया, अमेरिका आणि जपान हे क्वाडचे सदस्य देश आहेत. ‘क्वॉड्रिलॅटरल सिक्युरिटी डायलॉग’ (क्वाड) ही अमेरिका, भारत, जपान आणि ऑस्ट्रेलिया या चार देशांमधील धोरणात्मक युती आहे. या युतीची स्थापना २००७ साली झाली होती. आशिया-पॅसिफिक प्रदेशात म्हणजेच हिंद महासागर आणि प्रशांत महासागरादरम्यान येणाऱ्या सागरी क्षेत्रावरील चीनच्या वाढत्या प्रभावाला लगाम घालणं हे क्वाडच्या निर्मितीचं मुख्य अघोषित उद्दिष्ट आहे.
• यंदा (२०२३) प्रजासत्ताक दिनी इजिप्तचे अध्यक्ष अब्देल फतह अल सिसी हे प्रमुख पाहुणे म्हणून भारतात आले होते. भारत दरवर्षी प्रजासत्ताक सोहळ्यासाठी जगभरातल्या मोठमोठ्या नेत्यांना आमंत्रित करतो. २०२१ आणि २०२२ मध्ये करोनाच्या प्रादूर्भावामुळे भारताने या कार्यक्रमासाठी कोणालाही बोलावलं नव्हतं. तर पुढच्या वर्षीच्या कार्यक्रमासाठी भारताने बायडेन यांना आमंत्रण पाठवलं होतं.

• केंद्र सरकारने २०१९ साली जम्मू काश्मीरमधील कलम ३७० रद्द करण्याचा ऐतिहासिक निर्णय घेतला होता. या निर्णयाला सर्वोच्च न्यायालयात आव्हान देण्यात आले होते. परंतु, सर्वोच्च न्यायालयानेही हा निर्णय योग्य असल्याचं सांगत कलम ३७० रद्द ठेवण्याचा निर्णय कायम ठेवला आहे. भाजपा सरकारच्या दृष्टीने ही बाब अत्यंत महत्त्वाची आणि आनंदाची ठरली. यानिमित्ताने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी लेख लिहिला आहे. या लेखात त्यांनी कलम ३७० रद्द केल्याने गेल्या चार वर्षांत जम्मू काश्मीरमध्ये काय सकारात्मक चर्चा झाली याबाबत माहिती दिली आहे. तसंच, एका तरुण खेळाडूचाही यात उल्लेख करण्यात आला आहे.
• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी या लेखात अफशा आशिक हिचा उल्लेख केला आहे. ती कधीकाळी श्रीनगरमधील दगडफेकीत सहभागी होती. परंतु, कलम ३७० रद्द झाल्यानंतर तिला तिच्यातील फुटबॉलचं कौशल्य दिसलं. तिला त्यानुसार प्रशिक्षण मिळालं आणि आज ती देशातील नामवंत फुटबॉलपटू आहे. याबाबत मोदी लिहितात, “क्रिडा क्षेत्रातील तरुणांची क्षमता लक्षात घेऊन आम्ही जम्मू आणि काश्मीरमध्ये विविध उपक्रम राबवले. विविध खेळांच्या माध्यमातून तेथील तरुणांच्या आकांक्षा आणि भविष्यात झालेले बदल आम्ही पाहिले आहेत. या दरम्यान विविध खेळांच्या जागांचं आधुनिकीकरण करण्यात आलं. प्रशिक्षण कार्यक्रम आयोजित केले. प्रशिक्षक उपलब्ध करून दिले. स्थानिक पातळीवर फुटबॉल क्लबची स्थापना करण्यासाठी प्रोत्साहित करण्यात आले. या सर्वांचा परिणाम चांगला होती”, असंही मोदी म्हणाले.
• “मला प्रतिभाशाली फुटबॉल खेळाडू अफशा आशिक हिचं नाव आठवतंय. डिसेंबर २०१४ मध्ये ती दगडफेक करणाऱ्या समुहात होती. परंतु, योग्य प्रोत्साहन मिळाल्याने तिने फुटबॉल खेळासाठी प्रयत्न केले. तिला प्रशिक्षणासाठी पाठवण्यात आलं. या खेळात तिने उत्कृष्ट कामगिरी केली. फिट इंडिया डायलॉग्स या कार्यक्रमात तिच्याबरोबर माझी भेट झाली होती. या भेटीत मी तिला म्हटलं होतं की, बेंड इट लाईक बेकहमच्या पुढे जाण्याची वेळ आली आहे. कारण आता लोक Ace it like Afshan (अफशाप्रमाणे निपुण व्हा)म्हणत आहेत. मला आनंद आहे की, आता तरुणांनी किकबॉक्सिंग, कराटे आणि इतर अनेक खेळात आपली प्रतिभा दाखवायला सुरुवात केली आहे.

• पुढील वर्षी दक्षिण आफ्रिकेत अंडर-१९ विश्वचषक स्पर्धा होणार आहे. ही स्पर्धा १९ जानेवारीपासून सुरू होणार असून ११ फेब्रुवारीला विजेतेपदाचा सामना होणार आहे. या स्पर्धेसाठी भारतीय संघाची घोषणा करण्यात आली आहे. वर्ल्डकपपूर्वी टीम इंडिया दक्षिण आफ्रिकेत त्रिकोणीय शृंखला खेळणार आहे. जे खेळाडू विश्वचषकात खेळतील तेच खेळाडू त्या मालिकेतही सहभागी होतील. पंजाबच्या उदय सहारनला संघाचा कर्णधार बनवण्यात आले आहे. आशिया चषक स्पर्धेतही तो संघाचे नेतृत्व करत आहे.
• बीसीसीआयच्या कनिष्ठ निवड समितीने दक्षिण आफ्रिकेतील तिरंगी मालिका आणि आगामी आयसीसी पुरुष अंडर-१९ विश्वचषक २०२४ साठी भारताच्या अंडर-१९ पुरुष संघाची घोषणा केली आहे. भारत, इंग्लंड आणि दक्षिण आफ्रिका यांच्यातील त्रिकोणीय मालिकेला २९ डिसेंबरपासून सुरुवात होणार आहे. ग्रुप स्टेजमध्ये भारतीय संघ पहिला सामना बांगलादेशविरुद्ध २० जानेवारीला, दुसरा सामना २५ जानेवारीला आयर्लंडशी आणि तिसरा सामना २८ जानेवारीला अमेरिकेविरुद्ध खेळणार आहे. ही स्पर्धा दक्षिण आफ्रिकेत होणार आहे. हे सर्व सामने येथील पाच मैदानांवर खेळवले जातील.
• आयसीसीने सोमवारी संध्याकाळी अंडर-१९ विश्वचषकाचे संपूर्ण वेळापत्रक जाहीर केले. यावेळी विश्वचषकात चार गट करण्यात आले आहेत. चारही गटात प्रत्येकी चार संघ ठेवण्यात आले आहेत. प्रत्येक संघ त्यांच्या गटातील उर्वरित तीन संघांविरुद्ध प्रत्येकी एक सामना खेळेल. चारही गटांतील अव्वल ३ संघ पुढील फेरीत प्रवेश करतील. म्हणजेच दुसऱ्या फेरीत एकूण १२ संघ असतील. येथे प्रत्येक संघ दुसऱ्या गटातील दोन संघांसह प्रत्येकी एक सामना खेळेल. म्हणजेच या फेरीत प्रत्येक संघाचे दोन सामने होतील. यानंतर सर्वोतम-४ संघ उपांत्य फेरीत पोहोचतील. सेमीफायनल आणि फायनलसाठीही राखीव दिवस ठेवण्यात आला आहे.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 13 डिसेंबर 2022

13 डिसेंबर चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)