चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 11 नोव्हेंबर 2023

• एकदिवसीय विश्वचषक २०२३ दरम्यान श्रीलंकेच्या क्रिकेट संघाला मोठा धक्का बसला आहे. आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेने (आयसीसी) श्रीलंका क्रिकेट बोर्डाचे आयसीसी सदस्यत्व तात्काळ प्रभावाने निलंबित केले आहे. आयसीसी बोर्डाची शुक्रवारी बैठक झाली आणि निर्णय घेतला की श्रीलंका क्रिकेट एक सदस्य म्हणून आपल्या दायित्वांचे गंभीर उल्लंघन करत आहे. तथापि, निलंबनाच्या अटी आयसीसी बोर्ड योग्य वेळी ठरवेल. याबाबत आयसीसीने एका प्रसिद्धीपत्रकात माहिती दिली आहे.
• आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेच्या म्हणण्यानुसार, श्रीलंका क्रिकेट बोर्डात सरकारी हस्तक्षेप खूप होता आणि त्यामुळेच असा निर्णय घेण्यात आला. एकदिवसीय विश्वचषक २०२३ मध्ये श्रीलंकेचा संघ शेवटचा साखळी खेळला गेल्याच्या एका दिवसानंतर श्रीलंका क्रिकेट बोर्डाचे निलंबन झाले. एकदिवसीय विश्वचषक स्पर्धेत या संघाची कामगिरी अत्यंत खराब होती आणि या संघाने ९ पैकी केवळ २ सामने जिंकले होते. त्याचबरोबर ७ सामन्यात पराभवाचा सामना करावा लागला होता.
• आयसीसीने जारी केलेल्या एका प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे की, “आयसीसी बोर्डाची शुक्रवारी बैठक झाली. या बैठकीत निर्णय घेतला की श्रीलंका क्रिकेट एक सदस्य म्हणून आपल्या दायित्वांचे गंभीर उल्लंघन करत आहे. विशेषत: त्यांचे व्यवहार स्वायत्तपणे व्यवस्थापित करण्याची आवश्यकता आहे. तसेच प्रशासनात कोणताही सरकारी हस्तक्षेप नाही, याची याची खात्री करणे आवश्यक आहे. निलंबनाच्या अटी आयसीसी बोर्ड योग्य वेळी निश्चित करतील.”
• दर तीन महिन्यांनी होणारी आयसीसीची बैठक १८ ते २१ नोव्हेंबर दरम्यान अहमदाबाद येथे होणार आहे. अशा परिस्थितीत श्रीलंकन ​​क्रिकेटच्या परिस्थितीवर लक्ष ठेवण्यासाठी आयसीसीने शुक्रवारी ऑनलाइन बैठक घेतली. असे कळते की आयसीसी बोर्डाला एसएलसीमधील प्रशासनापासून ते वित्त आणि अगदी राष्ट्रीय संघाशी संबंधित बाबींमध्ये श्रीलंका सरकारच्या हस्तक्षेपाची चिंता होती. आयसीसीने एसएलसीला आपल्या निर्णयाची माहिती दिली आहे. त्यांना सांगितले आहे की २१ नोव्हेंबर रोजी आयसीसी बोर्डाच्या बैठकीत पुढील निर्णय घेतला जाईल.

• ६६ व्या महाराष्ट्र केसरी स्पर्धेचा विजेता आणि चांदीच्या गदेचा मानकरी ठरलेला मल्ल म्हणजे सिकंदर शेख. गतविजेत्या शिवराज राक्षेवर त्याने अवघ्या २२ सेकंदांत विजय मिळवला. सिकंदरचं पारडं सुरुवातीपासूनच जड होतं. मात्र शिवराज राक्षे त्याला आव्हान उभं करेल असं वाटलं होतं. तसं मात्र घडलं नाही.
• काय घडलं २२ सेकंदात?
• अंतिम फेरीची लढत सुरु झाली. शिवराज राक्षे आणि सिकंदर शेख यांनी एकमेकांना आव्हान देण्यास सुरुवात केली. सुरुवात झाल्यापासूनच सिकंदर आक्रमक वेगाने खेळत होता. सिकंदरच्या वेगापुढे शिवराजचा निभाव लागला नाही. कारण २२ व्या सेकंदाला सिकंदरने झोळी डाव घेत शिवराजला धोबीपछाड केलं. चितपट करुन विजय मिळवला. कुस्तीचे हे २२ सेकंद उपस्थितांच्या डोळ्यांचं पारणं फेडणारे ठरले.

सिकंदरने झोळी डाव खेळला आणि..

• कुस्तीची पंढरी मानली जाणाऱ्या कोल्हापुरातल्या गंगावेश तालमीत मेहनत घेणाऱ्या सिंकदर शेखने अवघ्या २२ सेकंदात ६६ व्या महाराष्ट्र केसरीचा किताब पटकवला.अंतिम फेरीच्या लढतीत सिकंदर शेखने प्रतिस्पर्धी शिवराज राक्षेला २२ व्या सेकंदाला झोळी डावावर चितपट केले. माती विभागातून संदीप मोटेचा पराभव करुन सिकंदर शेखने अंतिम फेरी गाठली होती. तर गादी विभागातून हर्षद कोकाटेला पराभवाची धूळ चारत शिवराज राक्षे दुसऱ्यांदा महाराष्ट्र केसरीच्या अंतिम फेरीत धडकला होता. या दोघांमधली लढत अत्यंत चुरशीची झाली. या लढतीत शिवराज राक्षेचा पराभव करत सिकंदर शेखने मैदान मारलं आणि महाराष्ट्र केसरीच्या गदेवर आपलं नाव कोरलं.
• प्रदीप कंद, पुणे जिल्हा कुस्तीगीर संघ यांच्या संयुक्त विद्यमाने आणि भारतीय कुस्ती महासंघ तसेच महाराष्ट्र राज्य कुस्तीगीर संघाच्या सहकार्याने ६६ वी वरिष्ठ राज्य अजिंक्यपद व महाराष्ट्र केसरी कुस्ती स्पर्धा फुलगाव येथील सुभाषचंद्र बोस सैनिकी शाळेमध्ये स्पर्धा आयोजित करण्यात आली होती.
• पारितोषिक वितरणप्रसंगी महाराष्ट्र राज्य कुस्तीगीर संघाचे अध्यक्ष खासदार रामदास तडस, मुरलीधर मोहोळ, स्वागताध्यक्ष प्रदीप कंद, कुस्तीगीर संघाचे कार्याध्यक्ष संदीप भोंडवे, विलास कथुरे,योगेश दोडके यावेळी उपस्थित होते. विजेत्या सिकंदरला थार गाडी, मानाची गदा असे पारितोषिक देण्यात आले. उपविजेता शिवराज ट्रॅक्टरचा मानकरी ठरला.

• वैद्यकीय पदवी अभ्यासक्रमांना व्यवस्थापन किंवा संस्थात्मक कोट्यातून प्रवेश घेण्यासाठी नियमित शिक्षण शुल्काच्या कमाल तीन पट, तर पदव्युत्तर अभ्यासक्रमाच्या प्रवेशासाठी चार पट शुल्क द्यावे लागेल. तर अनिवासी भारतीय (एनआरआय) कोट्यातून प्रवेशासाठी नियमित शुल्काच्या कमाल पाच पट शुल्क द्यावे लागणार आहे.
• शुल्क नियामक प्राधिकरणाने (एफआरए) या बाबत परिपत्रकाद्वारे माहिती दिली. राज्यातील महाविद्यालयांकडून एमबीबीएस, दंतवैद्यक, वैद्यकीय पदव्युत्तर पदवी (एमडी), होमिओपॅथी पदवी अशा वैद्यकीय अभ्यासक्रमांना प्रवेशासाठी वैद्यकीय महाविद्यालयांकडून अवाजवी पद्धतीने शुल्क आकारण्यात येत असल्याच्या तक्रारी एफआरएला प्राप्त झाल्या. या पार्श्वभूमीवर राज्य सामाइक प्रवेश परीक्षा कक्षाने (सीईटी सेल) एफआरएला कमाल शुल्काबाबत माहिती प्रसिद्ध करण्याची विनंती केली. त्यानंतर एफआरएने व्यवस्थापन कोटा आणि अनिवासी भारतीय कोट्याच्या कमाल शुल्काची माहिती जाहीर केली.
• एफआरएच्या परिपत्रकानुसार एमबीबीएस, बीडीएस, बीएएमएस, बीएचएमएस, बीपीटीएच, बीयूएमएस, ऑक्युपेशनल थेरपी अशा पदवी अभ्यासक्रमांना व्यवस्थापन कोट्यातून प्रवेश घेतांना विद्यार्थ्याला नियमित शुल्काच्या कमाल तीन पट शुल्क भरावे लागणार आहे. एमडी, एमएस, एमडीएस यांच्यासह इतर पदव्युत्तर पदवी अभ्यासक्रमांना प्रवेशासाठी व्यवस्थापन कोट्यातून प्रवेशासाठी नियमित शुल्काच्या कमाल चार पट शुल्क भरावे लागणार आहे. तर पदवी आणि पदव्युत्तर अभ्यासक्रमांना एनआरआय कोट्यातून प्रवेशासाठी नियमित शुल्काच्या कमाल पाच पट शुल्क भरावे लागणार आहे. या शुल्कापेक्षा अधिक शुल्क महाविद्यालयांना आकारता येणार नाही. महाविद्यालये विद्यार्थ्यांकडून जास्तीचे शुल्क किंवा अतिरिक्त शुल्काची मागणी करीत असल्यास संबंधित महाविद्यालयाविरोधात http://www.mahafra.org या संकेतस्थळाद्वारे किंवा [email protected] या ई-मेलद्वारे तक्रार दाखल करता येईल, असे स्पष्ट करण्यात आले.

• राज्यात २०१२-१३ मध्ये सुरू झालेल्या महात्मा फुले जनआरोग्य योजनेची व्याप्ती प्रत्येक वर्षी वाढत असून त्याचा हजारो रुग्णांना लाभही मिळत आहे. मात्र, या योजनेतून मागणी नसलेले १८१ आजार वगळण्यात येणार असून शासनाने त्याबाबत प्रक्रिया सुरू केली आहे.
• या योजनेत आधी ९९६ व्याधींवरील उपचारांचा समावेश होता. कालांतराने त्यात २१३ नव्या व्याधींवरील उपचारांची भर टाकली गेली. परंतु, एकूण १ हजार २०९ व्याधींपैकी १८१ व्याधींवरील उपचाराला रुग्णांकडून राज्यात मागणी नव्हती. त्यामुळे शासनाकडून या १८१ व्याधींवरील उपचार वगळण्याचा प्रस्ताव संबंधितांना दिला असून त्याला लवकरच मंजुरी मिळण्याची शक्यता आहे.
• या योजनेतून २०१६-१७ मध्ये ४.३२ लाख रुग्णांवर, २०२०-२१ मध्ये ६.७१ लाख रुग्णांवर, २०२१-२२ मध्ये ८.४९ लाख रुग्णांवर तर २०२२-२३ मध्ये ७.९७ लाख रुग्णांवर उपचार झाले. प्रत्येक वर्षी या योजनेतून उपचार घेणाऱ्या रुग्णांची संख्या सातत्याने वाढताना दिसत आहे. परंतु, पोर्टाकॅव्हल ऍनास्टोमोसिस, एक्सिजन आर्थ्रोप्लास्टी, सॅक्रल रिॲक्शन, फेकल फिस्टुला क्लोझर आणि इतर असे एकूण १८१ पद्धतीच्या आजार व व्याधींवरील उपचाराला रुग्णांकडून मागणी नव्हती. त्यामुळे हे आजार योजनेतून वगळण्याची प्रक्रिया सरकारने सुरू केली आहे. या विषयावर महात्मा फुले जनआरोग्य योजनेचे सहाय्यक संचालक रवी शेट्ये यांना विचारणा केली असता त्यांनी हे आजार वगळले जाणार असल्याच्या वृत्ताला दुजोरा दिला.

• रेल्वेगाड्यांमधून दररोज लाखो प्रवासी प्रवास करतात. या प्रवाशांची जबाबदारी सुरक्षा विभागाच्या खांद्यावर असते. मात्र मध्य रेल्वेच्या सुरक्षा विभागात १९ हजार ४०० पदे रिक्त आहेत. रनिंग स्टाफ, गँगमन, पॉईंटमन, गेटमन आदी महत्त्वाची पदे रिक्त असल्याने इतर कर्मचाऱ्यांवर कामाचा ताण वाढत आहे. त्यामुळे काही वेळा कर्मचाऱ्यांकडून नकळत चूका होतात. परिणामी, मोठा अपघात होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही, अशी भिती रेल्वे कर्मचारी संघटनांनी व्यक्त केली आहे.
• मध्य रेल्वेवर एक दिवसआड लहान-मोठे तांत्रिक बिघाड, होणारे अपघात यामुळे प्रवाशांना वेठीस धरले जाते. तसेच दुरुस्तीच्या कामांचा वेग मंदावत असल्याने त्याचाही फटका प्रवाशांना बसतो. मध्य रेल्वेकडून ब्लाॅक घेऊन देखभाल-दुरूस्तीची कामे केली जातात, मात्र ही कामे करण्यासाठी रेल्वेच्या कर्मचाऱ्यांऐवजी राज्यातील ठिकठिकाणांहून किंवा परराज्यातून कर्मचारी आणले जातात. रेल्वेचे स्लीपर बदलण्याचे काम त्यांच्याकडून करून घेतले जाते. हे कर्मचारी कितपत कुशलतेने काम करतात हा मोठा प्रश्न आहे. तरीही ट्रॅकमन, की-मन, पॉईंटमन ही पदे भरण्यासाठी दिरंगाई करण्यात येत आहे.
• रेल्वेच्या सुरक्षा पदावर पूर्ण वेळ कार्यरत कर्मचारी असणे आवश्यक आहे. मध्य रेल्वेमध्ये सुरक्षा विभागात एकूण २७ हजार पदे मंजूर असून त्यापैकी १९ हजार ४०० पदे रिक्त असल्याची माहिती नॅशनल रेल्वे मजदूर युनियनचे महामंत्री वेणू नायर यांनी दिली. तसेच रेल्वेचे खासगीकरण करून रेल्वे विभागातील अनेक पदे कंत्राटी पद्धतीने भरली जात आहेत. कंत्राटी कर्मचाऱ्यांच्या कामाच्या पद्धतीमुळे, प्रवाशांच्या सुरक्षेचा मुद्दा उपस्थित होतो, असे नायर यांनी सांगितले.

• पाकिस्तानी नागरिकांना पासपोर्ट काढणं कठीण झालं आहे. कारण परदेशी जाण्यासाठी लागणारं पासपोर्टच नागरिकांना मिळणं मुश्किल झालंय. यामुळे परदेशात विविध कारणांसाठी जाणाऱ्या पाकिस्तानी नागरिकांना मनस्ताप सहन करावा लागत आहे, दि एक्स्प्रेस ट्रिब्युनच्या हवाल्याने इंडिया टुडेने यासंदर्भातील वृत्त दिलं आहे.
• पासपोर्टसाठी लॅमिनेशन पेपर महत्त्वाचं साहित्य आहे. हा कागद फ्रान्समधून मागवला जातो. परंतु, देशभर लॅमिनेशन पेपरचा तुटवडा निर्माण झालाय, अशी माहिती पाकिस्तानचे इमिग्रेशन आणि पासपोर्टचे विभागाचे महासंचालकांनी दिली.
• परदेशी शिक्षण किंवा नोकरीसाठी जाऊ इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसमोर मोठा पेच निर्माण झाला आहे. काही विद्यार्थ्यांनी युके, इटलीमधील विविध विद्यापीठात शिक्षणासाठी प्रवेश अर्ज केले आहे. परंतु, वेळेत पासपोर्ट मिळत नसल्याने ते तिथे जाऊ शकत नाहीयत. सरकारच्या या अनास्थेमुळे त्यांना किंमत मोजावी लागत असल्याची प्रतिक्रिया या विद्यार्थ्यांनी दिली.
• याप्रकरणी पाकिस्तान सरकारकडून प्रयत्न केले जात असून ही परिस्थिती लवकरच अटोक्यात आणली जाईल, अशी माहिती गृहमंत्रालयाचे जनसंपर्क अधिकारी कादिर यार तिवाना यांनी दिली.
• अमिर नावाच्या एका व्यक्तीचा पासपोर्ट तयार असल्याचा मेसेज त्याला ऑक्टोबरमध्ये प्राप्त झाला होता. पासपोर्ट घेण्याकरता तो कार्यालयात गेला असता त्याला कळलं की त्याचा पासपोर्ट अद्यापही आलेला नाही. मोहम्मद इम्रान यांनाही सप्टेंबरमध्ये पुढच्या आठवड्यात पासपोर्ट येईल, असं आश्वासित करण्यात आलं होतं. परंतु, त्यानंतर अनेक आठवडे गेले तरीही पासपोर्ट मिळालेला नाही. दररोज ३ ते ४ हजार पासपोर्टची प्रक्रिया केली जायची, परंतु आता ही संख्या आता अवघ्या १२ ते १३ वर पोहोचली आहे.

• गेल्या अनेक वर्षांपासून जागतिक तापमानवाढीवर निरनिराळ्या स्तरातून चिंता व्यक्त केली जात आहे. संयुक्त राष्ट्रांपासून अनेक आंतरराष्ट्रीय संघटना, देशोदेशीच्या पर्यावरणप्रेम संघटना व पर्यावरणतज्ज्ञ यावर सातत्याने भूमिका मांडत आहेत. मात्र, तरीही जागतिक पातळीवर पर्यावरणपूरक जीवनशैलीचा स्वीकार अत्यंत कमी लोकसंख्येकडून करण्यात आला आहे. त्यामुळे जागतिक तापमानवाढीचे चटके वेगवेगळ्या देशांमध्ये वेगवेगळ्या प्रमाणात बसू लागले आहेत. आता यासंदर्भात अवघ्या मानवजातीला धोक्याची घंटा ठरणारा एक अहवाल समोर आला असून त्यानुसार गेले १२ महिने हे पृथ्वीतलावर नोंद करण्यात आलेले सर्वात उष्ण १२ महिने होते!
• ‘क्लायमेट रीसर्च’ या समाजसेवी विज्ञान संशोधन संस्थेकडून करण्यात आलेल्या अभ्यासातून हे निष्कर्ष मांडण्यात आले आहेत. यानुसार, नोव्हेंबर २०२२ ते ऑक्टोबर २०२३ हा कालखंड पृथ्वीतलावर नोंद करण्यात आलेल्या तापमानातील सर्वात उष्ण तापमानाचा काळ होता. कोळसा, नैसर्गिक वायू, इतर इंधनाच्या ज्वलनामुळे पृथ्वीचं तापमान वाढवणारे कार्बनडाय ऑक्साईडसारखे वायू बाहेर पडत आहेत. त्यामुळे पृथ्वीचं तापमान वाढू लागलं आहे. हिंदुस्तान टाईम्सनं यासंदर्भातलं वृत्त दिलं आहे.

काय सांगते आकडेवारी?

• या वर्षभरात पृथ्वीवरील जवळपास ७.३ बिलियन अर्थात ९० टक्के लोकसंख्येला किमान १० दिवस अतीउष्ण दिवसांचा अनुभव आला. हे प्रमाण सामान्य तापमानापेक्षा तप्पल तीन पट अधिक असल्याचीही नोंद झाली. या काळात सरासरी जागतिक तापमान १.३ अंश सेल्सिअस नोंद झालं. पॅरिस करारानुसार जागतिक स्तरावर सगळ्यांनीच मान्य केलेल्या १.५ अंश सेल्सिअस मर्यादेच्या हे अगदी जवळ पोहोचल्याचं दिसत आहे.
• “लोकांना हे माहिती आहे की गोष्टी फार विचित्र झाल्या आहेत. पण त्या का विचित्र झाल्यात, हे मात्र लोकांना समजत नाहीये. कारण ते वास्तवाकडे बघत नाहीयेत. आपण अजूनही कोळसा, तेल आणि नैसर्गिक वायू जाळत आहोत”, अशी प्रतिक्रिया क्लायमेट सेंट्रलचे वैज्ञानिक अँड्र्यू पर्शिंग यांनी दिली आहे.

• एक -एक इंच जमिनीसाठी अनेक देशांमध्ये युद्ध होत असताना तीन आठवडय़ांपूर्वी जपानच्या समुद्रात झालेल्या ज्वालामुखीच्या उद्रेकानंतर एका छोटय़ा नव्या बेटाची निर्मिती झाली आहे. मात्र, तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार हे बेट फार काळ टिकणार नाही. दक्षिणेकडील इवो जिमाच्या किनारपट्टीपासून सुमारे एक किलोमीटर अंतरावर असलेल्या ज्वालामुखीच्या उद्रेकाच्या मालिकेला २१ ऑक्टोबर रोजी सुरुवात झाली. त्यानंतर १० दिवसांत ज्वालामुखीची राख आणि खडक येथील उथळ समुद्रतळावर गोळा झाले. त्याचे टोक समुद्राच्या पृष्ठभागावर आहे.
• जपानच्या हवामानशास्त्र संस्थेच्या ज्वालामुखी विभागातील विश्लेषक युजी उसुई यांच्या म्हणण्यानुसार नोव्हेंबरच्या सुरुवातीस सुमारे १०० मीटर व्यासाचे आणि समुद्रापासून २० मीटर उंचीचे नवीन बेट तयार झाले आहे.
• इवो जिमाजवळ ज्वालामुखीची सक्रियता वाढली आहे. अलीकडच्या काही वर्षांत समुद्राखाली अनेक उद्रेक झाले आहेत. परंतु नवीन बेटाची निर्मिती ही एक महत्त्वाची घटना आहे, असे उसुई यांनी सांगितले. लाटांच्या माऱ्यामुळे नवीन बेट आता काहीसे आकुंचन पावत आहे. तज्ज्ञ येथील परिस्थितीचे विश्लेषण करत आहेत, अशी माहिती त्यांनी दिली.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 11 नोव्हेंबर 2022

११ नोव्हेंबर चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)