चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 05 फेब्रुवारी 2024

• भारतीय टेनिस संघाने ६० वर्षांनंतर पाकिस्तानचा दौरा करताना डेव्हिस चषक लढतीत अपेक्षित कामगिरी करताना एकतर्फी विजयासह जागतिक गट ‘१’ मध्ये प्रवेश मिळवला. दुसऱ्या दिवशी दुहेरीची आणि परतीची पहिली लढत जिंकत भारताने पाकिस्तानवर ४-० असा विजय मिळविला. भारताचा आठ लढतीत पाकिस्तानवर आठवा विजय ठरला. या विजयाने भारत आता सप्टेंबर महिन्यात गट ‘१’ मध्ये खेळेल. पाकिस्तान गट ‘२’ मध्येच राहील.
• दुहेरीच्या लढतीत युकी भांब्री-साकेत मायनेनी या जोडीने विजय मिळवला, तर एकेरीत संधी मिळालेल्या निकी पोंचाने विजयी पदार्पण केले. एकेरीच्या २-० अशा आघाडीसह भारताची युकी-साकेत जोडी दुहेरीसाठी कोर्टवर उतरली. या दुहेरीच्या लढतीत युकी-साकेत जोडीने पाकिस्तानच्या मुझामिल मुर्तझा-अकिल खान जोडीचा ६-२, ७-६ (७-५) असा पराभव केला. पाकिस्तानने दुहेरीत ऐनवेळी बरकत उल्लाच्या जागी अनुभवी अकिल खानची निवड केली होती. पण, युकी-साकेत जोडीने त्यांचा हा निर्णय चुकीचा ठरवला. साकेतच्या जोरकस ‘सव्‍‌र्हिस’ निर्णायक ठरल्या. पाकिस्तानी जोडी भारतीय जोडीवर कधीच वरचढ ठरू शकली नाही आणि त्यांचा प्रतिकारही करू शकली नाही.
• साकेतच्या जोरकस आणि खोलवर ‘सव्‍‌र्हिस’ पाकिस्तानी जोडीला झेपल्या नाहीत. साकेतने आपल्या ‘सव्‍‌र्हिस’वर अभावानेच गुण गमावला. त्याच वेळी युकीच्या कोर्ट गेमदेखील पाकिस्तानी जोडीच्या आकलनापलीकडचा ठरला. परतीच्या एकेरीच्या पहिल्या लढतीत भारताने निकी पोंचाला पदार्पणाची संधी दिली. पाकिस्तानने मोहम्मद शोएबला स्थान दिले. भारताच्या विजयी आघाडीमुळे या लढतीस फारसे महत्त्व नव्हते. पण, निकीने पदार्पणाची संधी अचूक साधली आणि शोएबचा ६-३, ६-४ असा सहज पराभव केला.

• केंद्र सरकारच्या अखत्यारितील महामंडळांनी ‘महावितरण’ आणि ‘बेस्ट’ला वीज वितरण सुधारणांसाठी निधी मंजूर करताना काही अटी घातल्या आहेत. त्यामुळे या कंपन्यांच्या ग्राहकांवर ‘प्रीपेड स्मार्ट मीटर’ची सक्ती होण्याची चिन्हे असून अदानी आणि टाटा वीज कंपनी या खासगी कंपन्यांच्या ग्राहकांना मात्र ‘पोस्ट पेड’चा पर्याय उपलब्ध राहणार आहे.  केंद्र सरकारच्या संस्थांकडून कर्ज घेत नसल्याने त्यांच्या ग्राहकांना प्रीपेड स्मार्ट मीटरची सक्ती नसून त्यांना पोस्टपेडचाही पर्याय उपलब्ध होणार आहे.
• वीज वितरण करण्यासाठीचे ट्रान्सफॉर्मर्स, केबल्स व अन्य यंत्रणा सुधारणांसाठी केंद्राच्या पॉवर फायनान्स कॉर्पोरेशन (पीएफसी) आणि ग्रामीण विद्युतीकरण कॉर्पोरेशन (आरईसी) या महामंडळांनी ‘महावितरण’ला सुमारे २६ हजार कोटी तर ‘बेस्ट’ला सुमारे चार हजार कोटी रुपयांचे कर्ज मंजूर केले आहे. याचा व्याजदर नऊ ते १० टक्के असून कामांच्या पूर्ततेनुसार निधीचे वितरण होणार आहे. कर्ज मंजूर करताना पीएफसी आणि आरईसी यांनी प्रीपेड स्मार्ट मीटर बसविण्याची अट घातली आहे. त्यामुळे राज्यभरातील एक कोटी ७१ लाख ग्राहकांना प्रीपेड स्मार्ट मीटर बसविणे सक्तीचे होण्याची शक्यता आहे.
• स्मार्ट मीटर बसविण्यास काम पुढील दोन-तीन वर्षांत होणे अपेक्षित आहे. मोबाईल ग्राहकांना प्रीपेड आणि पोस्टपेड असे दोन्ही पर्याय उपलब्ध असतात. मात्र महावितरण व बेस्ट यांनी घेतलेल्या कर्जामुळे त्यांच्या ग्राहकांना हे पर्याय उपलब्धच नसण्याची शक्यता आहे. स्मार्ट मीटर मोफत असल्याचे सांगितले जात असले तरी त्याची किंमत, देखभाल खर्च व घसारा आदी बाबी वितरण कंपनीच्या खर्चात समाविष्ट असून त्याचा भार पर्यायाने ग्राहकांवरच येणार आहे. केंद्राच्या अर्थसंस्था सर्व राज्यांच्या वितरण कंपन्यांना अर्थ सहाय्य करतात. पश्चिम बंगाल, केरळसारख्या काही राज्यांनी ग्राहकांवर सक्ती करण्यास नकार देत केंद्राचे कर्जही घेतलेले नाही. उत्तर प्रदेशसारख्या राज्यातही प्रीपेड स्मार्टमीटर सक्तीला विरोध होत आहे. त्यामुळे यासंदर्भात राज्य वीज नियामक आयोगाने आदेश जारी करण्याची मागणी करण्यात येत आहे.

• पंतप्रधान नरेंद्र मोदी रविवारी आसाममध्ये सुमारे ११,६०० कोटी रुपयांच्या विकास प्रकल्पांचे लोकार्पण केले. यावेळी त्यांनी काँग्रेसवर अप्रत्यक्षपणे टीकास्त्र सोडले.खानापारा येथील पशुवैद्यकीय महाविद्यालयाच्या मैदानावर जाहीर सभेला पंतप्रधान मोदी यांनी संबोधित केले. यावेळी त्यांनी राज्य आणि केंद्राच्या अनेक प्रकल्पांचे अनावरण केले.
• मोदींनी यावेळी प्रमुख प्रकल्पांच्या पायाभरणीची घोषणा केली आणि मोठय़ा प्रमाणात निधी जाहीर केला. यामध्ये कामाख्या मंदिर कॉरिडॉर (४९८ कोटी), गुवाहाटीमधील नवीन विमानतळ टर्मिनलपासून सहा पदरी रस्ता (३५८ कोटी), नेहरू स्टेडियमचे फिफा मानकांमध्ये सुधारणा (८३१ कोटी) यांचा समावेश आहे. पंतप्रधान ‘असोम माला’ रस्त्यांच्या दुसऱ्या आवृत्तीचे लोकार्पण केले. या टप्प्यात एकूण ३,४४४ कोटी रुपयांच्या गुंतवणुकीसह ४३ नवीन रस्ते आणि ३८ काँक्रीट पुलांचा समावेश असेल. याशिवाय ३,२५०  कोटी रुपये खर्चून बांधण्यात येणाऱ्या गुवाहाटी मेडिकल कॉलेज आणि हॉस्पिटलच्या एकात्मिक नवीन इमारतीची पायाभरणी मोदी यांच्या हस्ते झाली. ५७८ कोटी रुपये खर्चून बांधण्यात येणाऱ्या प्रस्तावित करीमगंज मेडिकल कॉलेज आणि हॉस्पिटलची आणि गुवाहाटीमध्ये २९७ कोटी रुपये खर्चून बांधण्यात येणाऱ्या युनिटी मॉलची पायाभरणीही पंतप्रधान मोदी केली.

मोदींचे काँग्रेसवर टीकास्त्र

• पंतप्रधान मोदी यांनी काँग्रेसवर टीका केली की, स्वातंत्र्यानंतर सत्तेत असलेल्यांना धार्मिक स्थळांचे महत्त्व समजले नाही. त्यांना स्वत:च्या संस्कृतीची लाज वाटत होती असा आरोप मोदी यांनी केला. राजकीय फायद्यांमुळे, त्यांनी स्वत:च्या संस्कृतीची आणि भूतकाळाची लाज बाळगण्याचा ट्रेंड सुरू केला असा दावा मोदींनी काँग्रेसचे नाव न घेता  केला. कोणताही देश आपला भूतकाळ विसरून, पुसून टाकून आणि त्याची मुळे तोडून विकास करू शकत नाही, असे ते म्हणाले.

• वाढत्या लोकसंख्येबरोबर वाहनांची संख्या वाढतेय. परिणामी अनेक शहरांमध्ये लोकांना वाहतूक कोंडीचा सामना करावा लागतोय. भारताचा विचार केल्यास मुंबई, पुणे, बंगळुरू, दिल्ली अशी अनेक शहरे वाहतूक कोंडीच्या समस्येबाबत आघाडीवर आहेत. पण, केवळ भारतातच नाही तर जगभरातील अनेक शहरांमध्ये हीच स्थिती आहे. अशा परिस्थितीत डच जियोलोकेशन टेक्नोलॉजी फर्म टॉमटॉमने जगभरातील अनेक देशांमधील वाहतूक कोंडीच्या समस्येबाबत एक अहवाल सादर केला आहे. ज्या अहवालानुसार, भारतातील टेक कॅपिटल म्हणून ओळख असणारे बंगळुरू हे शहर जगातील वाहतूक कोंडीच्या समस्येत सहाव्या स्थानी आहे. या अहवालात विविध देशांतील शहरांमधील वाहतूक कोंडीच्या स्थितीबद्दल माहिती देण्यात आली आहे. याचबरोबर त्या प्रत्येक शहरातील वाहनाचा सरासरी वेग, प्रवासाचा वेळ आणि वाहतूक कोंडीचा स्तरदेखील सांगण्यात आला आहे.
• टॉमटॉम ट्रॅफिक इंडेक्सने ६ खंडातील ५५ देशांमधील ३८७ शहरांमधील प्रवासाचा सरासरी वेळ, इंधन खर्च आणि CO2 उत्सर्जनावर आधारित मूल्यांकन केले आहे. हा अहवाल ६०० दशलक्षाहून अधिक इन-कार नेव्हिगेशन सिस्टम आणि स्मार्टफोनवर आधारित आहे. प्रत्येक शहरासाठी टॉमटॉमने २०२३ मध्ये संपूर्ण नेटवर्कवर लाखो किलोमीटर प्रवास करण्यासाठी लागणाऱ्या वेळेपासून प्रति किलोमीटरसाठी लागणारा सरासरी प्रवास वेळ काढला.
• बंगळुरू, पुण्यात वाहतूक कोंडीची भयंकर स्थिती
• या अहवालात भारतातील दोन शहरांची नावे टॉप १० मध्ये आहेत. २०२३ च्या वाहतूक कोंडीच्या समस्येत भारतातील बंगळुरू हे सहाव्या क्रमांकावर आणि पुणे सातव्या क्रमांकावर आहे. २०२३ मध्ये बंगळुरूमध्ये प्रति १० किलोमीटर प्रवासासाठी सरासरी २० मिनिटे १० सेकंद इतका वेळ लागत होता, तर पुण्यात याच अंतरासाठी २७ मिनिटे ५० सेकंद इतका वेळ लागला.
• दरम्यान, या अहवालात २०२२ मध्ये बंगळुरू दुसऱ्या स्थानावर होते, पण २०२३ मध्ये बंगळुरू ट्रॅफिकच्या बाबतीत सहाव्या स्थानावर आहे.

दिल्ली आणि मुंबईत काय स्थिती?

• या यादीत दिल्ली ४४ व्या, तर मुंबई ५३ व्या क्रमांकावर आहे. अहवालानुसार २०२३ मध्ये दिल्लीमध्ये प्रति १० किलोमीटर प्रवासासाठी सरासरी २१ मिनिटे ४० सेकंद इतका वेळ लागतोय, तर मुंबईत २१ मिनिटे २० सेकंद इतका वेळ लागत आहे.

• पंजाबचे राज्यपाल आणि चंडीगडचे प्रशासक बनवारीलाल पुरोहित यांनी शनिवारी राष्ट्रपती द्रौपदी मुर्मू यांना राजीनामा सादर केला. वैयक्तिक कारणांसाठी व इतर काही जबाबदाऱ्यांसाठी आपण राजीनामा देत असल्याचे त्यांनी पत्रात म्हटले आहे.
• पुरोहित यांनी शुक्रवारी केंद्रीय गृहमंत्री अमित शहा यांची दिल्लीत भेट घेतली होती. यानंतर दुसऱ्या दिवशी त्यांनी राजीनामा दिला. चंडीगडच्या महापौरपदाच्या निवडणुकीत भाजपने  घवघवीत यश मिळवताना सर्व तिन्ही पदे जिंकली होती. यामुळे जोरदार धक्का बसलेल्या काँग्रेस- आप आघाडीने निवडणूक अधिकाऱ्यावर मतपत्रिकांमध्ये फेरफार केल्याचा आरोप केला होता. यानंतर काही दिवसांनी पुरोहित- शहा यांची भेट झाली.
• पंजाबचे राज्यपाल व चंडीगडचे प्रशासक म्हणून नेमणूक होण्यापूर्वी पुरोहित यांनी २०१६ ते २०१७ या कालावधीत आसामचे, तर २०१७-२०२१ या कालावधीत तमिळनाडूचे राज्यपाल म्हणून काम पाहिले.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 05 फेब्रुवारी 2023

05 फेब्रुवारी चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)