चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 06 ऑक्टोबर 2023

• नॉर्वेमधील लेखक युआन फोस यांना यंदाचा साहित्यासाठीचा नोबेल पुरस्कार जाहीर झाला. स्टॉकहोम येथे गुरुवारी स्विडिश अकादमीने यासंबंधी घोषणा केली. फोस यांची ‘नावीन्यपूर्ण नाटके आणि गद्यलेखन’ यासाठी त्यांची या पुरस्कारासाठी निवड करण्यात आली असे पुरस्कार समितीने सांगितले.
• युआन फोस यांच्या कादंबऱ्या आणि लहान मुलांसाठी लिहिलेली पुस्तकेही मोठय़ा प्रमाणात वाखाणली गेली आहेत. त्यांच्या कथानक आणि भाषेमध्ये नॉर्वेच्या पार्श्वभूमीची पाळेमुळे दिसून येतात असे पुरस्कार समितीचे अँड्रेस ओस्लोन म्हणाले. फोस यांनी ४० नाटके व कादंबऱ्या, लघुकथा, लहान मुलांची पुस्तके, कविता आणि ललित निबंध लिहिले आहेत. ‘नोबेल समितीचा आपल्याला फोन आल्यानंतर फार आनंद झाला’, अशी प्रतिक्रिया फोस यांनी नॉर्वेची वृत्तसेवा एनआरकेशी बोलताना व्यक्त केली.
• फोस यांच्या लिखाणातून अव्यक्त भावनांना शब्दरूप मिळते असा गौरव अकादमीने केला. अकादमीचे कायमस्वरूपी सचिव मॅट्स माल्म यांनी फोस यांच्या नावाची घोषणा केली. नोबेल पुरस्काराची रक्कम ११० लाख स्विडिश क्रोनर (१० लाख डॉलर) इतकी आहे. त्याशिवाय पुरस्कारप्राप्त विजेत्यांना डिसेंबरमध्ये होणाऱ्या पुरस्कार सोहळय़ात १८ कॅरेटचे सुवर्णपदक आणि डिप्लोमाही प्रदान केला जाईल.

• राज्य परिवहन महामंडळातील (एसटी) कर्मचाऱ्यांना ४२ टक्के महागाई भत्ता देण्यात येणार असून त्याबाबतचे परिपत्रक जारी करण्यात आले आहे. दोन वर्षांपूर्वी एसटीमधील कर्मचाऱ्यांनी विविध मागण्यांसाठी राज्यव्यापी आंदोलन केले होते. एसटी कर्मचाऱ्यांचा संप तब्बल ५४ दिवस सुरू होता. त्यामुळे एसटी ठप्प झाली आणि राज्यातील दळण-वळण पुरते ठप्प झाले. एसटी महामंडळाचे राज्य शासनात विलिनी करावे, घरभाडे, वार्षिक वेतनवाढ करावी आदी विविध मागण्यांसाठी हे आंदोलन करण्यात आले होते.
• राज्यातील एसटी कर्मचाऱ्यांना शासकीय कर्मचाऱ्यांप्रमाणेच महागाई भत्ता देण्यात यावा, ही मागणीही करण्यात आली होती. त्यावेळी ४२ टक्के महागाई भत्ता देम्याचे आश्वासन देण्यात आले होते. अखेर कर्मचाऱ्यांच्या आंदोलनाला यश आले असून आता एसटी कर्मचाऱ्यांना ४२ टक्के महागाई भत्ता मिळणार आहे.
• राज्य शासकीय कर्मचाऱ्यांच्या सुधारीत वेतनश्रेणीसाठी गुरुवारी महागाई भत्त्याचा दर ३८ टक्क्यांवरून ४२ टक्के करण्याचे परिपत्रकाद्वारे जारी करण्यात आले. असुधारित वेतनश्रेणीतील अधिकारी / कर्मचाऱ्यांना सप्टेंबर २०२३ पासून महागाई भत्ताचा दर २१२ टक्क्यावरून २२१ टक्के लागू करण्यास मान्यता देण्यात आली आहे. त्यामुळे ऑक्टोबर २०२३ च्या वेतनात एसटी कर्मचाऱ्यांना ४२ टक्के महागाई भत्ता मिळेल, असे परिपत्रकात म्हटले आहे.

• महिला कुस्तीमध्ये भारताची नवी अंतिम पंघाल हिने ५३ किलो वजनी गटात भारतासाठी कांस्यपदक जिंकले. भारतीय कुस्तीपटूने पदकाच्या लढतीत मंगोलियाच्या बॅट ओचिर बोलोर्तुयाचा ३-१ असा पराभव केला. बॅट ओचिर हा टोकियो ऑलिम्पिक पदक विजेता आहे. १९व्या आशियाई क्रीडा स्पर्धेतील कुस्तीतील भारताचे हे दुसरे पदक आहे. यापूर्वी सुनीलने ग्रीको-रोमनमध्ये पदक जिंकले होते. त्याचबरोबर या खेळांमधील महिला कुस्तीत भारताचे हे पहिले पदक आहे. विनेश फोगाटने दुखापतीमुळे माघार घेतल्यावर आशियाई खेळांच्या संघात नंतरचा समावेश करण्यात आला.
• तत्पूर्वी, अंतिम फेरीत उझबेकिस्तानच्या जस्मिनाचा ११-० असा पराभव करून उपांत्यपूर्व फेरीत धडक मारली होती. उपांत्यपूर्व फेरीत दोन वेळचा विश्वविजेता जपानच्या अकारी फुजिनामीकडून १९ वर्षीय खेळाडूला पराभव पत्करावा लागला होता पण त्यानंतर भारतीय कुस्तीपटूने रेपेचेज फेरीत पुनरागमन केले आणि १२व्या दिवशी कुस्तीच्या पदकाने भारताला रिकाम्या हाताने परतण्यापासून वाचवले.
• शेवटचा पदक सोडले तर बाकीच्या कुस्तीपटूंनी निराशा केली. ग्रीको-रोमन शैलीत, नरिंदर चीमा (९७ वजन श्रेणी), नवीन (१३०) आणि पूजा गेहलोत (५० वजन श्रेणी) त्यांचे सामने गमावल्यानंतर बाहेर पडले. उपांत्यपूर्व फेरीत चीमाचा कोरियाच्या लीकडून ३-१ असा पराभव झाला. नवीनचा चीनच्या कुस्तीपटूकडून ३-० असा पराभव झाला. कांस्यपदकाच्या लढतीत एकटेंगेने पूजा गेहलोतचा ९-२ असा पराभव केला. मानसी (५७ वजन गट) हिला उझबेकिस्तानच्या लेलोखानने ७० सेकंदात पराभूत केले.
• भारतीय संघाने आशियाई खेळ २०२३ची सुरुवात हांगझाऊ येथे मोठ्या थाटात केली आहे. भारताने २४ सप्टेंबर रोजी पहिले पदक जिंकले आणि तेव्हापासून विजयाचा सिलसिला कायम आहे. २०१८च्या आशियाई खेळांमध्ये, भारतीय संघाने ५७० सदस्यांच्या मजबूत तुकडीतून ७० पदके मिळवून आशियाई खेळांमध्ये सर्वाधिक पदकांचा विक्रम केला होता. आता या आवृत्तीत भारतीय संघाने मागील सर्वोत्तम कामगिरीला मागे टाकले आहे. आता भारतासमोर १०० हून अधिक पदके जिंकण्याचे लक्ष्य गाठण्याचे आव्हान आहे. महिला नेमबाजी संघाने २४ सप्टेंबर रोजी हांगझाऊ येथे भारतासाठी पदकाचे खाते उघडले होते.

• मुंबई ही आर्थिक, वाणिज्यिक आणि मनोरंजन क्षेत्रांची राजधानी आहे. उद्योग आणि व्यापारासाठी मुंबईसह महाराष्ट्र हे उद्योजकांच्या पसंतीचे ठिकाण आहे. तैवान हा तंत्रज्ञानाच्या क्षेत्रात आघाडीवर असून तंत्रज्ञान आणि उद्योग क्षेत्रात महाराष्ट्र आणि तैवानमध्ये परस्पर सहकार्य वाढविण्यात येईल, असे प्रतिपादन उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी केले.
• गोरेगाव येथील नेस्को प्रदर्शन केंद्रात आयोजित ‘तैवान एक्स्पो २०२३ इंडिया’चे उद्घाटन फडणवीस यांच्या हस्ते झाले. यावेळी तैवान एक्स्टर्नल डेव्हलपमेंट कौन्सिल (ताईत्रा) चे अध्यक्ष जेम्स हुआंग, राज्याच्या उद्योग विभागाचे प्रधान सचिव डॉ. हर्षदीप कांबळे, तैपाई इकॉनॉमिक अँड कल्चरल सेंटर, मुंबईचे महासंचालक होमर च्यांग आदी उपस्थित होते.
• फडणवीस म्हणाले की, महाराष्ट्र हे देशाचे पॉवर हाऊस आहे. महाराष्ट्र हे देशाचे स्टार्टअपचेही प्रमुख केंद्र असून राज्यात १७ हजार नोंदणीकृत स्टार्टअप, तर देशातील १०० पैकी २५ युनिकॉर्न आहेत. परकीय थेट गुंतवणुकीतही राज्य आघाडीवर असून २०२८ पर्यंत राज्याचे एक लाख कोटी (ट्रिलियन) डॉलर अर्थव्यवस्थेचे उद्दिष्ट  असल्याचे त्यांनी सांगितले.

• भारताच्या दीपिका पल्लिकल आणि हिरदर पाल सिंग संधू या अनुभवी जोडीने गुरुवारी स्क्वॉशच्या मिश्र दुहेरी गटात सुवर्णपदकाची कमाई केली. पुरुष एकेरीत सौरव घोषालला रौप्यपदकावर समाधान मानावे लागले. स्क्वॉशमध्ये भारताने एकूण चार पदके मिळवली आणि आशियाई क्रीडा स्पर्धेतील भारताची ही सर्वोत्तम कामगिरी ठरली.
• दीपिका व हिरदर जोडीने अंतिम फेरीत आयफा बिंटी अजमन आणि मोहम्मद सयाफिक बिन मोहम्मद कमल जोडीचा ३५ मिनिटे चाललेल्या सामन्यात ११-१०, ११-१० असा पराभव केला. सौरव घोषालला एकेरीत मलेशियाच्या इयेन यो एंगकडून ११-९, ९-११, ५-११, ७-११ असे पराभूत व्हावे लागले. भारताने २०१४च्या पुरुष सांघिक स्पर्धेत सुवर्णपदक मिळवले होते. तर, गेल्या स्पर्धेत दोन रौप्य व एक कांस्य अशी कामगिरी भारताने केली होती. यंदा मात्र भारताने दोन सुवर्ण, एक रौप्य आणि एक कांस्यपदक मिळवले.
• मिश्र दुहेरीची अंतिम लढत भारतीय जोडी सहज जिंकेल असे वाटत होते. मात्र, दुसऱ्या गेममध्ये मलेशियन जोडीने भारतासमोर आव्हान उपस्थित केले. मलेशियाच्या जोडीने ३-९ अशा पिछाडीनंतर गेम ९-१० अशा स्थितीत आणला. मात्र, दीपिका व हिरदर यांनी संयमाने खेळ करत दोन गुणांची कमाई केली व सामना जिंकला. दीपिका यापूर्वी कांस्यपदक जिंकणाऱ्या महिला संघाचा भाग होती. दुसरीकडे, एकेरीच्या सामन्यात अंतिम फेरीपर्यंत एकही गेम न गमावणारा घोषाल सुरुवाताला ८-६ असा पिछाडीवर होता. यानंतर त्याने खेळ उंचावत पहिला गेम जिंकला. दुसरा गेम मलेशियाच्या खेळाडूने ११-९ असा जिंकत पुनरागमन केले. तिसऱ्या व चौथ्या गेममध्ये घोषालचा त्याच्यासमोर निभाव लागला नाही. अखेर भारताच्या अनुभवी खेळाडूला रौप्यपदकावर समाधान मानावे लागले.
• कोर्टवर काय झाले हे माझ्या फारसे लक्षात राहत नाही. मला केवळ अखेरचे गुण आठवतात. मी खूप आनंदी आहे. सुवर्णपदक जिंकल्याने हा आनंद आणखी द्विगुणीत झाला आहे.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 06 ऑक्टोबर 2022

०६ ऑक्टोबर चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)