चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 04 ऑक्टोबर 2023

• आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेने (ICC) मंगळवारी क्रिकेटचा देव आणि भारताचा महान खेळाडू सचिन तेंडुलकरची अहमदाबाद येथे ५ ऑक्टोबरपासून सुरू होणाऱ्या एकदिवसीय क्रिकेट विश्वचषक स्पर्धेसाठी ग्लोबल अ‍ॅम्बेसेडरपदी म्हणून नियुक्ती केली आहे. सचिन तेंडुलकरने एकदिवसीय विश्वचषकात सहा वेळा सहभाग घेतला आहे. सचिन पहिल्यांदा १९९२ मध्ये विश्वचषक खेळला होता. तो शेवटचा २०११च्या विश्वचषकात दिसला होता, जेव्हा भारतीय संघाने दुसऱ्यांदा विजेतेपद पटकावले होते.

सचिन विश्वचषक सुरू झाल्याची घोषणा करेल

• गुरुवारी इंग्लंड आणि न्यूझीलंड यांच्यातील सलामीच्या सामन्यापूर्वी सचिन तेंडुलकर विश्वचषक ट्रॉफीसह मैदानात उतरेल आणि स्पर्धेचे उद्घाटन झाले असे घोषित करेल. मास्टर-ब्लास्टर सचिन तेंडुलकरने एका प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे की, “१९८७ मध्ये बॉल बॉय बनण्यापासून ते सहा स्पर्धांमध्ये देशाचे प्रतिनिधित्व करण्यापर्यंत विश्वचषकाचे माझ्या हृदयात नेहमीच विशेष स्थान राहिले आहे. २०११ मध्ये विश्वचषक जिंकणे हा माझ्या क्रिकेट कारकिर्दीतील सर्वात अभिमानास्पद क्षण होता.

युवा खेळाडूंना प्रेरणा मिळेल- सचिन तेंडुलकर

• सचिन तेंडुलकर म्हणतो की विश्वचषकासारख्या स्पर्धा युवा खेळाडूंना खूप प्रेरणा देतील. तो म्हणाला, “भारतात होणार्‍या विश्वचषक स्पर्धेत अनेक मातब्बर संघ आणि खेळाडू जोरदार मुकाबला करण्यासाठी सज्ज आहेत. मी या अप्रतिम स्पर्धेची आतुरतेने वाट पाहत आहे. विश्वचषकासारख्या मोठ्या स्पर्धा युवा खेळाडूंना प्रेरणा देतात. मला आशा आहे की, यावेळी ही स्पर्धा तरुण मुला-मुलींना खेळात सहभागी होण्यासाठी आणि त्यांना भारताचे मोठ्या स्तरावर प्रतिनिधित्व करण्यास प्रेरित करेल.”

• १९ वी आशियाई क्रीडा स्पर्धा चीनमधील हांगझोऊ येथे खेळली जात आहे. या स्पर्धेच्या ११व्या दिवशीही (बुधवार) भारताच्या सुवर्ण कामगिरीची घोडदौड सुरुच आहे. आज तिरंदाजीमध्ये ओजस देवतळे आणि ज्योती वेण्णम यांनी कंपाऊंड मिश्र सांघिक स्पर्धेत सुवर्णपदक पटकावले आहे. भारतीय जोडीने दक्षिण कोरियाच्या संघाचा पराभव करत सुवर्णपदक पटकावले. त्यांनी दक्षिण कोरियाचा १५९-१५८ असा पराभव केला. या स्पर्धेत भारताचे हे पहिले सुवर्णपदक आहे. ओजस आणि ज्योती यांनी इतिहास रचला आहे. भारतीय तिरंदाज ज्योती आणि ओजस यांनी सेमीफानलमध्ये कझाक तिरंदाजांचा १५९-१५४ असा पराभव करत फायनलमध्ये धडक मारली होती.

अ‍ॅथलेटिक्समध्ये मिळाले आजचे पहिले पदक -

• अ‍ॅथलेटिक्समध्ये भारताला आज पहिले पदक मिळाले आहे. मंजू राणी आणि राम बाबू या जोडीने मिश्र ३५ किमी शर्यतीत कांस्यपदक पटकावले आहे. चीनला सुवर्ण तर जपानला रौप्य पदक मिळाले. पीव्ही सिंधूने कुसुमा वरदानीविरुद्ध चमकदार कामगिरी केली. तिने हा सामना २१-१६, २१-१६ अशा फरकाने जिंकून उपांत्यपूर्व फेरीत धडक मारली. मात्र, पदक जिंकण्यासाठी तिला आपली जुनी लय पुन्हा मिळवावी लागणार आहे.
• २०२३ मध्ये चीनमधील हांगझोऊ येथे खेळल्या जात असलेल्या आशियाई क्रीडा स्पर्धेत भारताने इतिहास रचला आहे.
• २०२३ आशियाई क्रीडा स्पर्धेच्या ११ व्या दिवशी दोन पदके जिंकून, भारताने आशियाई क्रीडा स्पर्धेच्या एकाच हंगामात सर्वाधिक पदके जिंकण्याचा नवीन विक्रम केला आहे. सध्या भारताच्या खात्यात आता ७१ पदके आहेत. आशियाई क्रीडा स्पर्धेतील भारताची ही सर्वोत्तम कामगिरी आहे. यापूर्वी, भारताने आशियाई क्रीडा स्पर्धेच्या एकाच हंगामात सर्वाधिक ७० पदके जिंकली होती. जकार्ता येथे झालेल्या २०१८ आशियाई क्रीडा स्पर्धेत भारताने हा विक्रम केला होता. तेव्हा भारताने १६ सुवर्ण, १३ रौप्य आणि ३१ कांस्यपदके जिंकली होती.

१९ व्या आशियाई क्रीडा स्पर्धेत भारताने आतापर्यंत जिंकलेली पदके -

• सुवर्ण: १६
• रौप्य: २६
• कांस्य: २९
• एकूण: ७१

• राज्याचे पोलीस महासंचालक रजनीश शेठ यांची महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाच्या अध्यक्षपदावर वर्णी लावण्यात आल्यानंतर लगेच ज्येष्ठ पोलीस अधिकारी रश्मी शुक्ला यांची राज्याच्या पोलीस महासंचालक पदावर नियुक्ती करण्यात येणार आहे. या दोन्ही नियुक्त्यांवरून राज्यात ज्येष्ठ आयपीएस अधिकाऱ्यांच्या बदल्यांच्या हालचाली होत असल्याची माहिती गृहमंत्रालयातील सूत्रांनी दिली आहे. त्यानंतर गेल्या तीन वर्षांपेक्षा जास्त कालावधीत नागपूर पोलीस आयुक्तालयाच्या प्रमुखपदी असलेले पोलीस आयुक्त अमितेश कुमार यांचीही बदली होण्याचे जवळपास निश्चित झाले असल्याची चर्चा आहे.
• महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाचे (एमपीएससी) अध्यक्ष किशोर दत्तात्रय राजे-निंबाळकर यांची सेवानिवृत्ती झाल्यानंतर हे पद गेल्या काही महिन्यांपासून रिक्त होते. आयोगाचे नवीन अध्यक्ष नेमण्यासाठी अर्ज मागविण्यात आले होते. तेव्हा रजनीश सेठ यांनीही अर्ज केला होता. मुख्य सचिव मनोज सौनिक यांच्या अध्यक्षतेखालील समितीच्या सूचनेनुसार शासनाने पोलीस महासंचालक रजनीश सेठ यांची नियुक्ती करण्यात आली आहे. राज्याचे प्रमुखपद रिक्त होताच नवे पोलीस महासंचालक म्हणून रश्मी शुक्ला यांची नियुक्ती होण्याची प्रक्रिया सुरू झाली आहे. राज्य पोलीस दलाचा कारभार हाती घेताच रश्मी शुक्ला या आगामी निवडणुकांचे वारे लक्षात घेता कायदा व सुव्यवस्था कायम राखण्यासाठी काही आयपीएस अधिकाऱ्यांना मुंबईत प्राधान्य देण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे राज्यभरातील आयपीएस अधिकाऱ्यांच्या बदल्या होण्याची शक्यता आहे.

नागपूरचे नवे पोलीस आयुक्त कोण?

• अमितेश कुमार यांना तीन वर्षांपेक्षा जास्त कालावधी नागपुरात झाल्यामुळे त्यांची बदली होण्याचे निश्चित समजले जात आहे. त्यांनी ठाणे पोलीस आयुक्तालयासाठी ‘फिल्डिंग’ लावली आहे. त्यांच्या जागेवर नागपूरचे नवे आयुक्त म्हणून पहिल्या क्रमांकावर गृहविभागाचे मुख्य सचिव अनुपकुमार सिंह यांची वर्णी लागण्याची शक्यता आहे. तसेच राज्य राखीव दलाचे प्रमुख चिरंजिवी प्रसाद आणि राज्य वाहतूक विभागाचे अपर महासंचालक रवींद्र सिंघल यांच्या नावाचीसुद्धा चर्चा आहे.
• एसीबीचे महासंचालक पद रिक्त का?
• राज्य पोलीस दलात ९ पोलीस महासंचालकांची पदे मंजूर आहेत. सध्या लाचलुचपत प्रतिबंधक विभाग (एसीबी) या महत्वाच्या पदासह लीगल टेक्निकल आणि सिव्हिल डिफेन्स पदे रिक्त आहेत. राजकीय दबावापोटी एसीबीचे महासंचालक पद रिक्त ठेवण्यात येत असल्याची चर्चा आहे. पोलीस आयुक्त अमितेश कुमार यांची ठाण्यात आयुक्त म्हणून वर्णी लागल्यास जयदीप सिंह यांची एसीबीच्या प्रमुख पदावर बदली होण्याची शक्यता आहे.

• छत्रपती शिवाजी महाराजांनी १६५९ मध्ये अफझल खानाचा कोथळा ज्या वाघनखांनी काढला ती वाघनखं लवकरच भारतात आणली जाणार आहेत. छत्रपती शिवाजी महाराज यांचे युद्धकालीन शस्त्र असलेली वाघनखे ब्रिटनच्या ‘व्हिक्टोरिया अँड अलबर्ट म्युझियम’मध्ये आहेत. ही वाघनखं भारतात आणण्याकरता करार संपन्न झाला आहे. या करारादरम्यान, लंडनच्या रस्त्यावर ढोल ताशांच्या गजरांत जंगी सेलिब्रेशन करण्यात आलं आहे. सामंजस्य करारावर स्वाक्षरी करताना सुधीर मुनगंटीवार यांच्यासह मंत्री उदय सामंतही उपस्थित होते.
• छत्रपती शिवरायांच्या राज्याभिषेकाला ३५० वर्षे पूर्ण होत आहेत त्यानिमित्ताने ही वाघनखं आणली जाणार आहेत. मात्र ही वाघनखं फक्त तीन वर्षांसाठीच आणली जात आहेत अशी माहिती राज्याचे सांस्कृतिक मंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी दिली होती. त्यानुसार, ते १ ऑक्टोबर रोजी ब्रिटनला रवाना झाले. ३ ऑक्टोबर सायंकाळी त्यांनी ब्रिटनच्या ‘व्हिक्टोरिया अँड अलबर्ट म्युझियम’ला भेट दिली. या भेटीत त्यांनी संग्रहालयाचे संचालक ट्रायस्टम हंट यांच्यासह बैठक घेऊन त्यांनी ही वाघनखे भारतात आणण्याकरता सामंजस्य करार केला आहे. १६ नोव्हेंबर रोजी ही वाघनखे भारतात दाखल होणार आहेत. या सामंजस्य करारावेळी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदेही दूरदृश्यप्रणालीद्वारे उपस्थित होते.
• छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या राज्याभिषेकाचे ३५० वे वर्ष प्रारंभ होताच ही वाघनखे भारतात परत आणण्याचा संकल्प सांस्कृतिक कार्य मंत्री सुधीर मुनगंटीवार यांनी केला होता. १५ एप्रिल २०२३ रोजी मुंबई येथे ब्रिटेनचे पश्चिम भारत उप उच्चायुक्त अँलेन गँमेल यांच्यासह ब्रिटनच्या राजकीय व द्विपक्षीय संबंध उपप्रमुख इमोगेन स्टोन यांच्यासोबत बैठक घेवून महाराष्ट्र शासनाने व्हिक्टोरिया अँड अल्बर्ट संग्रहालयाशी पत्रव्यवहार सुरू केला.
• वाघनखं भारतात आणण्यासाठी स्वाक्षरी होत असताना लंडनमध्ये उत्साह पाहायला मिळाला. पारंपरिक वेशातील महाराष्ट्रातील नागरिकांनी ढोल-ताशांच्या गजरात हा आनंदाचा क्षण साजरा केला. त्यामुळे आता महाराष्ट्रात वाघनखे दाखल होण्यासाठी शिवभक्त आतुर झाले आहेत.

• यावर्षीचा भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार जाहीर झाला आहे. अमेरिकेचे शास्त्रज्ञ पियरे अगोस्तिनी, जर्मनीचे फेरेन्स क्रॉज आणि स्वीडनच्या अ‍ॅनी एल. हुईलर यांना यंदाचा भौतिकशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार दिला जाणार आहे. या तीन शास्त्रज्ञांनी अशी उपकरणं विकसित केली आहेत, ज्याद्वारे अ‍ॅटोसेकंदात इलेक्ट्रॉनचं जग पाहता येईल. अ‍ॅटोसेकंद म्हणजे १/१,000,000,000,000,000 वा भाग. याद्वारे त्यांनी ब्रम्हांडाचं वय शोधून काढलं. ब्रह्मांडाचं वय जाणून घेण्यापासून ते आरोग्य तपासण्यांपर्यंत अनेक गोष्टींसाठी अगोस्तिनी, क्रॉज आणि हुईलर यांचं संशोधन कामी आलं आहे.
• अ‍ॅनी एल. हुईलर यांनी १९८७ मध्ये एक निरीक्षण नोंदवलं की, जेव्हा नोबल गॅसमधून इन्फ्रारेड लेजर लाईट टाकली जाते, तेव्हा प्रकाशाचे अनेक ओव्हरटोन दिसतात. प्रत्येक ओव्हरटोनची वेगळी सायकल आहे. जेव्हा एखाद्या वायूच्या अणूंवर प्रकाश पडतो तेव्हा असं घडतं. त्यामुळे अणूंच्या इलेक्ट्रॉन्सना ऊर्जा मिळते. त्यामुळे ते अणू प्रकाशित होतात.
• तर पियरे अगोस्तिनी यांनी २००१ मध्ये प्रकाशाशी संबंधित एक प्रयोग केला. या प्रयोगाद्वारे त्यांना इलेक्ट्रॉन्सचं जग समजून घेता आलं. इलेक्ट्रॉन्सवर अशा प्रकारचा प्रयोग याआधी कोणीच केला नव्हता. हा प्रयोग करताना त्यांनी अ‍ॅनी एल. हुईलर यांच्या प्रयोगांचाही आधार घेतला.
• इलेक्ट्रॉन्सचं जग समजून घेणं, त्यांच्या हालचाली पाहणं, त्यांची चमक आणि ऊर्जा समजून घेणं अवघड काम आहे. आपण जसजसं यावर संशोधन करत जाऊ तसतशी भविष्यात अत्याधुनिक इलेक्ट्रॉन उत्पादनं विकसित करता येतील. इलेक्ट्रॉन नियंत्रित कसे करायचे, अ‍ॅटोसेकंद तंत्रज्ञानाच्या मदतीने रेणू ओळखणं हे खूप मोठं संशोधन आहे. वैद्यकीय निदान करण्यात याची मदत होणार आहे.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 04 ऑक्टोबर 2023

04 ऑक्टोबर चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)