चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 19 नोव्हेंबर 2023

• विश्वचषक क्रिकेट स्पर्धेच्या अंतिम सामना सुरू झाल्यानंतर शहरातील रहदारी कमी झाल्याचे चित्र पाहायला मिळाले. भारत-ऑस्ट्रेलिया क्रिकेट सामन्याचे थेट प्रक्षेपण शहरातील विविध चौकात करण्यात येत असून, क्रिकेटप्रेमींचा मोठा उत्साह पाहायला मिळत आहे.
• विश्वचषक क्रिकेट स्पर्धेत भारत आणि ऑस्ट्रेलिया यांच्यातील अंतिम लढत चुरशीची होण्याची शक्यता आहे. क्रिकेट सामन्याचा निकाल काय लागणार याची उत्सुकता सामान्यांना आहे. रविवार असल्याने अनेकांनी सकाळीच भाजीपाला, मटण, मासळी खरेदी केले. दुपारी बारानंतर शहरातील प्रमुख रस्त्यांवरील वर्दळ कमी झाली. अनेकांनी सहकुटुंब क्रिकेट सामन्याचा आनंद लुटण्याचा ठरविला.
• सामिष खाद्यपदार्थ, पावभाजी तयार करण्याचा बेत अनेकांनी रचला. शहरातील प्रमुख चौकातील गणेश मंडळांनी क्रिकेट सामना मोठ्या पडद्यावर पाहण्याची संधी क्रिकेटप्रेमींना उपलब्ध करुन दिली आहे. नारायण पेठ, शनिवार पेठ, कसबा पेठ, रविवार पेठ, सदाशिव पेठ भागातील मंडळांनी क्रिकेटप्रेमींसाठी चहापान, तसेच अल्पहाराची व्यवस्था उपलब्ध करुन दिली आहे. सामना जिंकल्यानंतर विजयी जल्लोष करण्यासाठी ध्वनीवर्धक लावण्यात आले आहेत.
• क्रिकेट सामना सुरू झाल्यानंतर मंडळांच्या कार्यकर्त्यांनी आरती करुन श्री गणरायाला विजयाचे साकडे घातले. क्रिकेट सामना सुरू झाल्यानंतर शहरातील प्रमुख रस्त्यांवर शुकशुकाट पाहायला मिळाला. शहरात अघोषित संचारबंदी लागू झाल्याचे चित्र होते. दुपारनंतर वाहनांची वर्दळ कमी झाली. बाजारपेठेतील गर्दीही कमी झाली.

• गुजरातच्या अहमदाबाद येथील नरेंद्र मोदी स्टेडिअमवर वर्ल्ड कप २०२३ स्पर्धेचा अंतिम सामना आज भारत विरुद्ध ऑस्ट्रेलिया असा रंगणार आहे. या सामन्याकडे अवघ्या जगाचं लक्ष लागून राहिलं आहे. देशभरात तर उत्साहाचं आणि उत्सुकतेचं वातावरण आहे. दरम्यान, सामन्याला सुरुवात होण्याआधी अहमदाबादेतील सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ आज दुपारी १.२५ ते २.१० पर्यंत बंद ठेवण्यात येणार आहे. यामागचं कारणही विमानतळ प्रशासनाने सांगितलं आहे.
• सरदार वल्लभभाई पटेल विमानतळाने शनिवारी रात्री एक निवेदन जारी केले. त्यानुसार, दुपारी १.२५ ते २.१० पर्यंत बंद ठेवण्यात येणार आहे. या काळात भारतीय वायुसेनेचा एअर शो होणार आहे. याकरता विमानतळ ४५ मिनिटे बंद राहणार आहे.
• तसंच, या काळात अहमदाबादेत वाहतूक कोंडी होण्याची शक्यता आहे. विमातळावरील प्रवाशांच्या सुविधेसाठी टर्मिनल आणि लँडसाइड येथे प्रवाशांची संख्या वाढण्याची शक्यता असल्याने येथे सर्व सुरक्षा पथके तैनात करण्यात आले आहेत.
• Akasa Air Airlines ने देखील निवेदन जारी केले आहे. अहमदाबाद येथे हवाई क्षेत्र बंद झाल्यामुळे शहरातून येणार्‍या आणि निघणार्‍या फ्लाइटला विलंब होऊ शकतो, असं एअरलाईनने सांगितले आहे.

• विद्यमान सामाजिक पद्धतींबरोबर तणाव निर्माण होतो, या कारणासाठी आपण संवैधानिक नैतिकता नाकारू शकत नाही, असे स्पष्ट मत सरन्यायाधीश धनंजय चंद्रचूड यांनी व्यक्त केले. सरन्यायाधीश म्हणून ९ नोव्हेंबर रोजी न्या. चंद्रचूड यांना एक वर्ष पूर्ण झाले. त्यानिमित्त दिलेल्या विशेष मुलाखतीत त्यांनी अनेक महत्त्वाच्या मुद्दय़ांवर आपली मते मांडली.
• संविधानाच्या नजरेतून विद्यमान भारतीय संस्कृतीकडे पाहिल्यास विरोधाभास निर्माण होऊ शकतो. आपली राज्यघटना दुसऱ्याचे अनुकरण असल्याचेही बोलले जाते. याबाबत न्या. चंद्रचूड यांना विचारले असता ते म्हणाले, की काही संवैधानिक मूल्ये ही वैश्विक असतात. अन्य काही देशांनी अंगीकारलेली अशी काही मूल्ये घटनाकारांनी भारतीय राज्यघटनेत समाविष्ट केली व भारतीय जीवनाशी समरस होण्याकरिता त्यांच्यात आवश्यक बदल केले. राज्यघटना तयार झाल्यानंतरही त्यात शंभरापेक्षा जास्त दुरुस्ती करण्यात आल्याकडे न्या. चंद्रचूड यांनी लक्ष वेधले. अनेक पिढय़ांनी संसदेच्या माध्यमातून घटनादुरुस्तीच्या प्रक्रियेद्वारे आपल्या स्वत:च्या आकांक्षांना वाचा फोडल्याचे ते म्हणाले. यासाठी त्यांनी पंचायतराज आणि जीएसटी परिषदेसारख्या केवळ घटनादुरुस्तीच्या आधारे तयार झालेल्या यंत्रणांचे उदाहरण दिले.

न्यायाधीश नियुक्त्यांमध्ये विविधतेचे धोरण

• सर्वोच्च न्यायालयाच्या न्यायवृंदाने (कॉलेजियम) न्यायाधीशांची नावे सुचविताना ‘विविधता’ हे धोरण म्हणून स्वीकारले आहे. त्यामुळे विविध उच्च न्यायालयांमध्ये िलग, जात आणि प्रादेशिक विविधतेचा समावेश आढळून येतो, असे न्या. चंद्रचूड यांनी सांगितले. देशभरातील न्यायाधीशांच्या ज्येष्ठतेसह विविधतेचा समतोल साधण्याचा प्रयत्नही केला जात असल्याचे ते म्हणाले.
• संसद आणि न्यायालय यांची संस्थात्मक रचना आणि अधिकार वेगवेगळे  आहेत. मात्र काही प्रकरणांमध्ये न्यायालयाच्या हस्तक्षेपाची आवश्यकता असते. महत्त्वपूर्ण सामाजिक बदल घडविणारे कायदे संसदेत होऊ शकतात, मात्र त्यातून वैयक्तिक प्रकरणांमध्ये अधिकारांचे उल्लंघन थांबविणे शक्य नसते. न्यायालय आणि संसद एकमेकांना पूरक पद्धतीने काम करतात.

• मालदीवचे नवनिर्वाचित अध्यक्ष मोहमद मुइझ्झू यांनी शनिवारी भारतीय लष्कराचे त्या देशात असलेले जवान परत बोलाविण्याचे औपचारिक निर्देश दिले. केंद्रीय मंत्री किरेन रिजिजू यांनी मालदीवची राजधानी माले येथे मुइझ्झू यांची भेट घेतल्यानंतर त्यांच्या कार्यालयाने याबाबत माहिती दिली. तर जवानांना परत बोलाविण्याबाबत ‘चर्चेतून तोडगा’ काढण्याचे ठरल्याचा दावा केंद्रीय परराष्ट्र मंत्रालयातील अधिकाऱ्यांनी केला आहे.
• मुइझ्झू यांनी सप्टेंबरमध्ये झालेल्या अध्यक्षपदाच्या निवडणुकीत भारताशी मैत्रीपूर्ण संबंध असलेले विद्यमान अध्यक्ष इब्राहिम मोहम्मद सोलिह यांचा पराभव केला होता. भारतीय जवानांची पाठवणी करण्याच्या आश्वासनावर मतदारांनी आपल्याला कौल दिला असल्याचे मुइझ्झू यांनी सांगितले. शुक्रवारी त्यांनी मालदीवचे आठवे अध्यक्ष म्हणून शपथ घेतली. या शपथविधीला भूविज्ञान मंत्री किरेन रिजिजू उपस्थित होते. शपथविधीनंतर २४ तासांच्या आत, शनिवारी झालेल्या भेटीत मुइझ्झू यांनी लष्कर परत बोलाविण्याची औपचारिक विनंती करून भारताच्या ‘शेजारी प्रथम’ या धोरणाला धक्का दिल्याचे मानले जात आहे. मालदीवचे माजी अध्यक्ष अब्दुल्ला यामीन यांचे मुइझ्झू हे निकटचे सहकारी आहेत. यामीन यांनीच २०१३ ते २०१८ या काळात चीनबरोबर संबंध अधिक दृढ केले असल्याने मुइझ्झूदेखील त्याच वाटेने जातील असे मानले जात आहे. मालदिव हा हिंदी महासागर प्रदेशातील मोक्याचे ठिकाण असलेला भारताचा प्रमुख सागरी शेजारी देश आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या ‘सागरमाला’ आणि ‘नेबरहूड फस्र्ट पॉलिसी’ या संकल्पनेमध्ये मालदीवला विशेष स्थान देण्यात आले आहे.

चर्चेतून तोडग्याची भारताची भूमिका

• मुइझ्झू यांनी रिजिजूंबरोबर झालेल्या चर्चेदरम्यान भारतीय जवानांच्या वापसीचा मुद्दा काढल्याचे भारतीय परराष्ट्र खात्यातील अधिकाऱ्यांनी मान्य केले. हे जवान तेथे वैद्यकीय मदत आणि अमलीपदार्थ तस्करी रोखण्याच्या कामात वैमानिक म्हणून जबाबदारी पार पाडत असल्याबद्दल मुइझ्झू यांनी समाधान व्यक्त केल्याचा दावाही या अधिकाऱ्यांनी केला. त्याच वेळी जवानांना परत बोलाविण्यासंदर्भात चर्चेतून तोडगा काढण्याचे दोन्ही देशांनी मान्य केल्याची माहिती सूत्रांनी दिली आहे.

• भारत आणि मालदीवमधील संबंधात तणाव निर्माण होण्याची शक्यता आहे. कारण, मालदीवमधून भारतानं आपलं सैन्य मागे घ्यावे, अशी विनंती मालदीवच्या राष्ट्रपती कार्यालयानं केली आहे. मोहम्मद मुईझ यांनी मालदीवच्या राष्ट्रपतीपदाची शपथ घेतल्यानंतरच हे निवेदन जाहीर करण्यात आलं आहे.
• राष्ट्रपती कार्यालयानं काढलेल्या निवेदनात म्हटलं, “मालदीव सरकारनं भारताला आपलं सैन्य मागे घेण्याची विनंती केली आहे. केंद्रीय मंत्री किरेन रिजिजू यांनी मोहम्मद मुईझ यांची राष्ट्रपती कार्यालयात भेट घेतली. तेव्हा औपचारिकपणे ही विनंती करण्यात आली आहे.”
• शनिवारी ( १८ नोव्हेंबर ) मोहम्मद मुईझ यांनी मालदीवच्या राष्ट्रपतीपदी शपथ घेतली. या शपथ ग्रहण सोहळ्याला मंत्री किरेन रिजिजू हेही उपस्थित होते.
• मुईझ यांचा पीपल्स नॅशनल काँग्रेस हा पक्ष पूर्णपणे चीनधार्जिणा मानला जातो. मुईझ यांनी राष्ट्रपतीपदाची निवडणूक जिंकल्यास भारतीय फौजांना मालदीवमधून हटवू आणि मोठ्या प्रमाणात भारताला अनुकूल असलेल्या देशाच्या व्यापार संबंधांचे संतुलन साधू, असे आश्वासन दिलं होतं.

चालू घडामोडी आणि दिनविशेष - 19 नोव्हेंबर 2022

१९ नोव्हेंबर चे दिनविशेष पाहण्यासाठी (येथे क्लिक करा)